Brandbrief Adviesgroep Schone Lucht over aanvullende maatregelen tegen luchtvervuiling

Details

Gepubliceerd op dinsdag, 22 oktober 2013 13:58

Wij maken ons ernstig zorgen over de aanhoudende hoge luchtvervuiling en het uitblijven van voldoende maatregelen daartegen!

In het collegeprogramma staat dat het college de EU-normen voor luchtkwaliteit als minimumeis ziet. Tijdens de raadsvergadering van 3 oktober heeft wethouder Lintmeijer nogmaals verklaard ruim onder EU-normen uit te willen uitkomen. De gemeenteraad heeft toen een pakket aanvullende maatregelen vastgesteld (bovenop het ALU). Deze aanvullende maatregelen zijn volstrekt onvoldoende om in 2015 de EU normen te halen, laat staan om daar onder uit te komen zoals het college zich in 2010 heeft voorgenomen.

Recent onderzoek

Daarbovenop bevestigen recente gezondheidswetenschappelijke inzichten uit de Escape-projecten van Brunekreef e.a. en het nieuwste IARC-rapport dat de gezondheid door luchtverontreiniging nog meer geschaad wordt dan tot nu toe vaststond. Zo blijkt fijnstof het risico op een laag geboortegewicht met 18% te verhogen (Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study; gecoördineerd door het IRAS, Universiteit Utrecht). Volgens de Utrechtse onderzoeker Ulrike Gehring is dat "een duidelijke boodschap aan beleidsmakers om de kwaliteit van de lucht, die we allemaal inademen, te verbeteren" (bron). Het IARC, het agentschap voor kankeronderzoek van de WHO, concludeert dat luchtvervuiling (en fijnstof in het bijzonder) een belangrijke milieu-oorzaak is van sterftegevallen door kanker (zie persbericht).

De vele miljarden roetdeeltjes die het verkeer dagelijks in de stad uitbraakt dringen niet alleen diep in de longen door, maar komen ook via de longblaasjes in de bloedbaan met vergrote kans op hart- en vaatziekten tot gevolg.

Maatregelen

Snelle invoering van 80 km/uur op de Utrechtse Ring (voor zover dat nog niet het geval is) is belangrijk. Daar gaat het Rijk over. Wij vragen u daarom snel met de minister afspraken daarover te maken.

Daarnaast is het onvermijdelijk de hoeveelheid auto- en vrachtverkeer substantieel terug te dringen. In de bijlage noemen we een aantal aanvullende maatregelen die daaraan een bijdrage leveren. Enkele ervan heeft u eerder overwogen en afgewezen, maar in de huidige omstandigheden adviseren we u die alsnog te implementeren.

Sommige van de door ons genoemde maatregelen lijken op het eerste gezicht de economische ontwikkeling van de stad in de weg te staan. Mocht dat al het geval zijn, dan rijst de vraag hoeveel de gezondheid en het leven van uw burgers u waard is in verhouding tot winstbejag van vooral één of twee grote bedrijven in het stadscentrum. Maar gelukkig hoeft u die afweging niet te maken. Het is namelijk bekend dat een verminderde autobereikbaarheid gunstig is voor de economie van een binnenstad. Niet alleen komen de mensen graag op de fiets of met OV naar een mensvriendelijke binnenstad, maar ook verloopt de bevoorrading van de winkels soepeler.

Onze vraag aan het College:

Wat gaat u op korte termijn nog meer doen om onze burgers tegen de gevaren van luchtverontreiniging te beschermen? Wij verzoeken u binnenkort met een antwoord (met concrete voorstellen) te komen en/of ons uit te nodigen met u mee te denken hoe dit voor elkaar te krijgen.

Lees ook de vragen en antwoorden over luchtkwaliteit, gezondheid en maatregelen. 

---

Adviesgroep Schone Lucht en Gezondheid 

Bekijk ook de Rochelroute filmpjes van Milieudefensie - over wat je allemaal inademt als je door de stad fietst. 

Download de brief incl. bijlage als pdf 

FAQ's over luchtvervuiling, gezondheid en maatregelen in Utrecht

1. Waaruit blijkt dat Utrecht ondanks aanvullende maatregelen de EU-normen voor luchtkwaliteit niet zal halen?

Berekeningen van RIVM. Zie het plaatje van de NO2 concentraties in 2015, met milieuzonering en schone bussen nog steeds vele rode bolletjes (= overschrijdingspunten). Bron: NSL Monitoringstool 2012. 

2. Wat zijn de gevolgen/sancties voor de gemeente Utrecht als deze normen niet wordt gehaald?

Sancties: Hoge boete van de EU. Mogelijk ook worden maatregelen afgedwongen door bijvoorbeeld de rechter in zaken aangespannen door organisaties of burgers. Te denken valt aan draconische maatregelen als het afsluiten van delen van de stad voor auto, bus of vrachtauto.

3. Belangrijker nog: Wat kunnen de gevolgen voor de inwoners van Utrecht zijn?

Bedenk dat de EU-normen niets met de gezondheid te maken hebben en evenmin gezondheidseffecten uitsluiten. Kijken we alleen naar de EU-normen dan zijn de gevolgen voor de burger: hogere OZB om de boete te betalen, wellicht economische consequenties als een afgesloten binnenstad. Maar veel belangrijker is dat niet alleen de normen niet worden gehaald, maar ook dat er niet voldoende maatregelen voor de gezondheid worden genomen. Utrechters leven gemiddeld twee jaar korter door luchtvervuiling. Op het kaartje is te zien dat sommige overschrijdingspunten op de Catharijnesingel liggen. Door die singel af te sluiten voldoe je daar aan de norm. Als je dan echter de bussen laat omrijden door een woonwijk, dan zullen daar de mensen nog meer gezondheidsschade lijden. Hoewel de normen misschien nergens worden overschreden.

Gezondheidsschade wordt dus niet alleen bepaald door of het voldoen aan normen, maar vooral hóe eraan wordt voldaan.

4. Wat zijn voor de Adviesgroep Schone Lucht & Gezondheid de belangrijkste maatregelen die genomen kunnen worden om de hoeveelheid auto- en vrachtverkeer terug te dringen?

De belangrijkste maatregel die wij voorstaan is 80 km/u op de Utrechtse Ring, met alleen maar positieve effecten (dankzij minder snelheidsverschillen met vrachtauto's minder filevorming, dus zelfs gemiddeld kortere reistijd). Maar dat is niet een maatregel die het College zelf kan nemen.

De belangrijkste maatregel die wij voorstaan en die het College wel kan nemen is nu een dosering van het autoverkeer in de ochtend de stad in. Dat werkt niet alleen voor het halen voor de norm, maar vooral ook voor de gezondheid.

Om de economische effecten van deze maatregel te beperken vinden wij een betere ontsluiting van P+R terreinen in een ruime cirkel rond de stad belangrijk, met aansluiting op fietsroutes, OV-fiets en schoon OV.

5. Welke adviezen heeft het College eerder afgewezen en met welke argumenten?

Het college communiceert wat ons betreft niet helder over zijn beweegredenen. De argumenten die wij hieronder opnoemen zijn dan ook speculatief: "Wij denken dat..."

De onder 4 genoemde dosering heeft het College tot nu toe wel overwogen maar niet doorgezet. Onze vermoedens ten aanzien van argumenten:

a. Angst voor Rijkswaterstaat (als er weinig auto's de stad in mogen zul je aanvankelijk lange files krijgen die terugslaan op de snelwegen rond Utrecht. Dat vindt Rijkswaterstaat niet leuk).

b. Angst voor Corio, Jaarbeurs, NS Vastgoed: ambtenaren (waarvan wij vermoeden dat ze nog steeds auto-denken, ondanks dit groenige College) suggereren steeds weer - ten onrechte overigens - dat er juridisch bindende afspraken over optimale autobereikbaarheid met deze bedrijven bestaan. In werkelijkheid gaat EU regelgeving over normen boven dat soort afspraken, die overigens niet eens bestaan (althans, Kees van Oosten heeft ondanks herhaalde WOB verzoeken die nog steeds niet boven tafel gekregen). Vooral speculatief hierin is de rol die wij de ambtenaren toedichten. Dat zal immers nooit hardop gezegd worden.

6. Als bekend is dat een verminderde autobereikbaarheid gunstig is voor de economie van een binnenstad, waarom is het College volgens u dan nog steeds niet overtuigd?

Beeldvorming. Onderzoek van o.a. het Utrechtse Adviesbureau Movares geeft aan dat de bereikbaarheid van de stad kan worden vergroot door aanvullende maatregelen voor fiets en OV en beperkende maatregen voor het autoverkeer in de binnenstad / vergroten voetgangersgebied.

7. Welk effect hoopt u met de brandbrief te realiseren?

Brand. Of nauwkeuriger: brandblussen.

8. Denkt u - gezien de uitbreiding van het wegoppervlak en het aantal parkeerplaatsen in en rondom Utrecht - dat het tij nog te keren is?

Ja, Het is nog steeds niet te laat. En anders zal de wal het tij wel keren, want de EU lijkt onverbiddelijk: Nederland heeft al eerder uitstel gehad, met een gedetailleerd plan om de normen te gaan halen in 2015. De EU voelt er niets voor om zich een tweede keer te laten misleiden. Dat de EU zich de eerste keer misleid voelt is te verklaren: De EU had Nederland nog niet uitstel verleend of de minister trok één van de meest effectieve maatregelen terug: de kilometerheffing. En zijn opvolger voert zelfs 130 in. Neen, dat ziet de EU niet als willen meewerken aan het voldoen aan regels.

Tekst (FAQ's): Jan Korff de Gidts, Adviesgroep SL&G.