Achtergrondartikelen over lucht, geluid en gezondheid

De nieuwe Wet Geluidhinder – SWUNG: Wat betekent dat voor Utrecht?

Geluidbelasting is een belangrijk onderwerp voor bewoners van Utrecht, zeker voor mensen die in de buurt van de Ring Utrecht wonen. De wetgeving rond geluidbelasting is erg complex en wordt binnenkort vernieuwd (zie update 6 maart voor het laatste nieuws). Rijkswaterstaat noemt dit nieuwe beleid SWUNG, oftewel 'Samen Werken aan de Uitvoering van Nieuw Geluidbeleid'. Aanleiding voor de nieuwe regels is dat de huidige wetgeving een aantal tekortkomingen kent. Zo biedt de wet nu geen bescherming meer als een project eenmaal is uitgevoerd. Dat kan tot gevolg hebben dat de geluidsbelasting in een later stadium hoger wordt dan in eerste instantie was voorzien. In de nieuwe wetgeving gelden de geluidplafonds altijd. Op 12 december 2011 heeft de Eerste Kamer het eerste deel (SWUNG 1) van deze nieuwe wetgeving goedgekeurd. Dit betekent dat de wet in werking treedt per 1 januari 2012. Of de inwoners van wijken als Rijnsweerd, Lunetten en Hooggraven er nu op vooruit, dan wel achteruit gaan, is vooralsnog niet duidelijk. 

SWUNG 2 is nog in voorbereiding. Eind januari kwam RTL nieuws met een geheim onderzoek, waaruit bleek dat de nieuwe Wet Geluidhinder nogal verstrekkende gevolgen zou kunnen hebben voor Utrecht. Onder meer het verbod op het gebruik bij nieuwbouw van de zgn. dove gevel (een gevel zonder te openen delen) kan verstrekkende gevolgen hebben: mogelijk 50 procent van de nieuwbouwplannen in Utrecht zou niet door kunnen gaan. De wet is echter nog in voorbereiding. Volgens de Gemeente Utrecht is afgesproken dat de wet effectneutraal dient te zijn (zie link). Met andere woorden: het aantal nieuw te bouwen woningen blijft gelijk. SWUNG 2 wordt medio 2012 verwacht. Het is dus nog even wachten om te zien wat de wet voor Utrecht zal betekenen. 

SWUNG 2 wordt medio 2012 verwacht, maar gezien de moeilijke onderhandelingen kan dat ook een stuk later worden. De onderhandelingen tussen het Rijk en de grote steden zijn in volle gang. Het uitgangspunt dat de wet effectneutraal dient te zijn, betekent in de praktijk kan een verbod op de dove gevel van de baan is. Het betekent een flinke verzwakking van de nieuwe wetgeving. De website dnu.nu publiceerde op 21 februari een memo van het Ontwikkelingsbedrijf van de Gemeente Amsterdam, waaruit blijkt dat er een deal is gemaakt: "Meest in het oogspringend zijn een aanscherping van de geluidsnorm voor spoorwegen, een versoepeling van de geluidsnorm voor rijkswegen en het behoud van de dove gevel... Amsterdam merkt in het memo op dat 'de package deal voor Amsterdam niet negatief lijkt te gaan uitpakken' (René Lukassen op dnu.nu)." 

 

Wethouder De Rijk: liever bronmaatregelen dan aanpassen bouwopgave

Tijdens de Raadsinformatie-avond van 6 maart bevestigde wethouder De Rijk dit beeld voor Utrecht: Het verbod op de dove gevel is van de baan, er komt een aanscherping van de norm voor spoorwegen (-3dB) en een versoepeling van de norm voor rijkswegen (+5dB). Volgens het ministerie is deze aanpassing effectneutraal (landelijk gezien en alleen voor geluidshinder). Voor Utrecht is dat vermoedelijk niet het geval. Utrecht heeft namelijk een bijzonder hoge concentratie spoorwegen met aangrenzende nieuwe bouwlocaties. De Rijk ziet meer heil in bronmaatregelen, waardoor de bouwopgave niet aangepast hoeft te worden. Zelfs een verdere verlaging van de normen zou zo mogelijk zijn. Opmerkelijk is overigens dat de ambtenaren bij het overleg aangaven dat de SWUNG wetgeving te ingewikkeld is om mogelijke effecten precies te kunnen voorspellen. Over andere aspecten wordt druk onderhandeld; volgens De Rijk veranderen de zaken elke dag en is de uitkomst van haar lobby onzeker. De raad heeft haar gevraagd om meer informatie over de inhoud van de lobby. De Rijk zal twee scenario's uitwerken, met de mogelijke effecten bij geslaagde en bij niet geslaagde lobby. De raad zal zich daar vervolgens politiek over uitspreken tijdens de vergadering van de commissie Stad & Ruimte op 29 maart.

Kees Verschoor gaf tijdens de RIA namens de Dienst Stadsontwikkeling (DSO) een presentatie, waarin hij uitleg gaf over de stand van zaken wat betreft SWUNG 1 en 2

Lees hier de toelichting van Rijkswaterstaat op de SWUNG wetgeving en de betekenis voor omwonenden van de Ring Utrecht. Hieronder vindt u een algemene toelichting op SWUNG. 

 

Op welke wegen is SWUNG 1 van toepassing?

De regelgeving van SWUNG 1 geldt voor de Rijksinfrastructuur (aanleg of wijziging van wegen en spoor). Zij hebben geen betrekking provinciale- en gemeentelijke wegen en op de bouw van geluidsgevoelige objecten langs wegen en spoorwegen met geluidproductieplafonds. Daarop blijft de huidige Wet geluidhinder van toepassing, met enkele noodzakelijke aanpassingen. Voor deze wegen is SWUNG 2 in voorbereiding.

 

Wat zijn de belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de huidige Wet geluidhinder?

In de huidige Wet geluidhinder zijn wegaanleg of wegverbredingsprojecten over het algemeen de aanleiding voor het treffen van geluidmaatregelen en van het doorlopen van een procedure. Dat is onder SWUNG niet meer het geval. Binnen SWUNG is de wegbeheerder verantwoordelijk voor de naleving van geluidplafonds. Wanneer plafondoverschrijding dreigt moeten maatregelen getroffen worden en dus niet meer alleen bij aanleg of reconstructie van de weg. Als de geluidproductie onder het geluidplafond blijft is een wijziging aan de weg zonder een besluit mogelijk. De belangrijkste wijzigingen op een rij:

  • Hoofdwegen en hoofdspoorwegen krijgen een geluidproductieplafond middels referentiepunten langs de (spoor)wegen (om de 100 meter, vijf meter van de weg en op 4 meter hoogte). Wegbeheerders (Rijkswaterstaat en Prorail) moeten aan de grenswaarden op de referentiepunten voldoen en dat jaarlijks aantonen.
  • De eerste vaststelling geluidproductieplafonds vind plaats middels 
    • de -heersende waarde + 1,5 dB-, waarbij voor hoofdwegen 2008 als peiljaar geldt en voor spoorwegen het gemiddelde van 2006, 2007 en 2008.
    • Recente tracébesluiten
  • Woningen met een geluidbelasting op de gevel boven de 65 dB (wegen) en 70 dB (spoorwegen) komen in een saneringstraject.
  • Bij overschrijdingen van de voorkeurswaarde geldt het doelmatigheidscriterium voor het treffen van maatregelen. De overheid zoekt de meest kosteneffectieve maatregel: stille wegdekken, geluidsschermen,  maatregelen aan de gevel of sanering.

 

Waarom geluid berekenen in plaats van meten?

Bij een akoestisch onderzoek geldt dat de geluidbelasting bepaald moet worden met het Reken- en Meetvoorschrift Geluidhinder. De keuze voor meten of rekenen is daarin vrijgelaten aan het bevoegd gezag. Het beleid van Rijkswaterstaat is om uit te gaan van berekeningen en niet van metingen op grond van de volgende argumenten:

  • De geluidsmaatregelen worden bepaald op basis van de geluidsbelasting 10 jaar na reconstructie van de weg. Het is niet mogelijk om toekomstige geluidsbelastingen te meten.
  • De wetgeving schrijft voor dat de geluidsbelasting betrekking heeft op een jaargemiddeld verkeersbeeld; gemiddeld moeten worden over het etmaal waarbij voor de avond en de nacht een straftoeslag moet worden meegenomen. Er zijn veel metingen nodig om een goed beeld te krijgen van de geluidsbelasting, dit is kostbaar.
  • Stoorgeluiden van andere bronnen zoals treinen, brommers, wind of vogels moeten worden uitgesloten bij het bepalen van de geluidsbelasting met metingen

 

Lees het officiële verslag over de nieuwe SWUNG wetgeving. In de bijlagen van het document vindt u een uitwerking van de wetgeving op de situatie in Utrecht.

Lees het artikel 'Nieuwe geluidsnormen nekken nieuwbouw' op dnu.nu (inclusief links). 

Lees ook dit artikel op de website van Binnenlands Bestuur

Het onderwerp verkeerslawaai op de website van de Gemeente Utrecht

Meer over geluidwetgeving op de website van Kenniscentrum InfoMil

 

Geluidskaart Utrecht_2006_24uurs_gemiddelde