Milieuzone in Utrecht: Beloon schone auto met een milieuvignet

Details

Gepubliceerd op dinsdag, 03 juli 2012 15:42

Er is veel ophef ontstaan over het idee van de Utrechtse wethouder van verkeer, Lintmeijer, om oude auto's uit de binnenstad van Utrecht te weren (Collegebrief 26 juni). Daarbij is de reden voor een dergelijke maatregel ondergesneeuwd. Het gaat om gezondheidsschade, de kosten die daaraan zijn verbonden en de verantwoordelijkheid van het Rijk om mensen te beschermen. Aangezien het Rijk die verantwoordelijkheid niet neemt (verhoging maximum snelheid naar 130 km/h, opheffen 80-km zones), zijn de grote steden verplicht om zelf oplossingen te zoeken. In afwijking van het idee van Lintmeijer pleiten wij ervoor de luchtkwaliteit in binnensteden te verbeteren door een systeem van milieuvignetten in te voeren naar Duits voorbeeld.

Verkeer en gezondheidsschade

Nederlanders overlijden gemiddeld een jaar eerder door de luchtvervuiling door het verkeer. Dat klinkt niet ernstig, maar het komt erop neer dat in de gemeente Utrecht dagelijks gemiddeld twee mensen door die luchtvervuiling sterven; net zoveel dus als in heel Nederland door verkeersongelukken. De meeste van deze slachtoffers overlijden aan kanker, hersen- en hartinfarcten veroorzaakt door fijn stof. Bovendien is er onnoemelijke gezondheidsschade, bijvoorbeeld bij astma- en COPD-patiënten. Naast het grote persoonlijke leed is er ook economische schade; in Utrecht alleen bedraagt die grofweg een half miljard euro per jaar. Het gaat om gezondheidskosten, verlies van productiviteit en bijvoorbeeld schade aan gebouwen. Een autorijder is zich vaak niet bewust van de schade die hij anderen (en wellicht zichzelf) aandoet. Het is daarom een overheidstaak de slachtoffers in bescherming te nemen en de kosten voor de maatschappij te beperken. De overheid moet maatregelen nemen tegen sterk vervuilend autogebruik. 

Milieuvignetten naar Duits voorbeeld

Als het écht nodig is de binnenstad per auto te bezoeken dan moet het dus wel met een schone auto. Dit pleit voor een onderscheid tussen schone en vuile auto's. De invoering van een systeem daarvoor is eenvoudig als wordt aangesloten bij het Duitse systeem van milieuvignetten. Dit deelt auto's in milieuklassen in op basis van de uitstoot. In 31 Duitse binnensteden (waaronder het hele Ruhrgebied) hebben alleen auto's van een voldoende schone milieuklasse toegang. Dit systeem is overzichtelijk, ook voor de automobilist, die niet met een veelheid aan Europese regelingen wordt geconfronteerd. Het is effectief: In Berlijn is de roetuitstoot met 40% verminderd. Een vignetregeling beloont schoonrijden en is eenvoudig te handhaven: Loop langs een auto en je ziet dat die schoon is; de chauffeur mag er trots op zijn. Het Duitse vignetsysteem kan in heel Nederland worden ingevoerd. Het zou het paard achter de wagen spannen zijn om het alleen voor Utrecht te doen. Maar vanwege de bijzonder slechte situatie in Utrecht ligt het voor de hand in Utrecht te beginnen.

Niet oude auto's verbieden, maar schone toelaten

Volgens gegevens van de Ondernemersvereniging Centrum Utrecht komt slechts een fractie van de bezoekers van de binnenstad met de auto. Door alleen schone auto's toe te laten zal het binnenstadbezoek dus nauwelijks afnemen; het zou er zelfs door kunnen toenemen. Wethouder Lintmeijer heeft al overgangsmaatregelen aangekondigd voor binnenstadsbewoners met een vervuilende auto. Desondanks ontstond er een grote stroom van opgewonden e-mails, interviews en tweets nadat hij zijn idee had gelanceerd. Een onderwerp dat in die stroom ter sprake kwam was de vrees dat iemand met een kleine beurs niet meer (auto)mobiel zou kunnen zijn. Deelauto's komen daaraan tegenwoordig tegemoet. Ze zijn voor veel mensen aanzienlijk goedkoper dan een auto in volle eigendom. Daarnaast bieden ze andere voordelen, zoals een beperking van ruimtegebruik en afvalstromen. Ook werd het bezwaar geuit dat leeftijd niet een goed criterium is voor de uitstoot van schadelijke gassen. De Duitse milieuvignetten komen daaraan tegemoet door niet oude auto's te verbieden, maar schone toe te laten.

Uitblijven landelijke maatregelen dwingt Utrecht tot actie

In bovenstaande hebben we opzettelijk niet over de Europese normen gesproken. Die normen beschermen namelijk onze gezondheid niet. Minister Schultz van Haegen gebruikt de ruimte binnen de norm juist als een vrijbrief om de lucht nog vuiler te maken, bijvoorbeeld door het opheffen van de 80 kilometer per uur zones rond grote steden. Haar argument "Ik voldoe langs de snelweg toch aan de norm?" is wel erg cynisch, omdat zij daardoor verhult dat er nog meer Nederlanders het slachtoffer zullen worden. Bovendien dwingt de minister Utrecht daarmee tot nog hardere maatregelen. En zelfs al haalt Utrecht de normen, dan nog blijven sterfte, gezondheids- en economische schade veel te hoog.

De lucht moet schoner, niet vanwege Europa, maar omwille van onze gezondheid en onze economie.Gezondheid én economie hebben baat bij het exclusief toelaten van schonere auto's in de binnenstad.

Update oktober 2012: Utrecht krijgt groen licht voor invoering Milieuzone

Op drie oktober 2012 meldt wethouder Lintmeijer dat Staatssecretaris Atsma "... klip en klaar [is] in antwoord op schriftelijke vragen. Utrecht mag vuile auto's weren" (Frits Lintmeijer via twitter). Het is aan de gemeente om de verschillende belangen hierbij tegen elkaar af te wegen. In een schriftelijke reactie stelt Atsma namelijk: "De gemeente Utrecht is zelfstandig bevoegd om een milieuzone in te stellen. De gemeente zal het belang van verbetering van de luchtkwaliteit en het belang van de automobilist tegen elkaar moeten afwegen (bron)."

Meer informatie over de Duitse Milieuzones vindt u op www.umweltplakette.de

Alle informatie over de bestaande Utrechtse Milieuzone voor vrachtwagens

Lees de Collegebrief 'Aanvullende maatregelen luchtkwaliteit' voor een overzicht van alle voorgestelde maatregelen

Wetenschappelijk onderzoek naar het verband tussen luchtvervuiling en gezondheid

Lees het advies van de Adviesgroep Schone Lucht en Gezondheid over Milieuzonering