Autogebruik in steden over hoogtepunt heen: Kansen voor nieuw beleid

Details

Gepubliceerd op donderdag, 25 oktober 2012 15:54

Bertha Benz, echtgenote van autofabrikant Karl, reed in 1888 per auto van de ene Duitse stad naar een andere, een afstand van 100 kilometer. Zij wilde bewijzen dat het "paardloze voertuig" geschikt was voor alledaags gebruik. Ze kreeg meer gelijk dan zij ooit had kunnen dromen.

Het moderne leven lijkt ondenkbaar zonder de auto. Automobiliteit bepaalt de groei van steden en de richting waarin die zich blijven uitbreiden. Autofabrieken hebben miljoenen mensen werk gegeven en indirect nog eens miljoenen banen mogelijk gemaakt. In het Westen gaat 70% van alle reizen per auto. In de hele wereld rijden er vandaag de dag meer dan een miljard auto's.

Autobezit als ouderwets concept

Wereldwijd zal het autogebruik blijven groeien. In opkomende economieën willen de nieuwe rijken de mobiliteit en status die het bezit van een auto met zich meebrengt. In het Westen is er echter een einde gekomen aan het verband dat tientallen jaren heeft bestaan tussen stijgend inkomensniveau en autogebruik. Ook het aantal gereden kilometers per persoon daalt. Ten dele is dit het gevolg van de recessie en de hoge olieprijs, maar de trend begon al vóór 2007. Andere langetermijneffecten spelen dus ook een rol. Een daarvan heeft te maken met generatiewisseling. Autobezit bereikt een verzadigingspunt.

De pensioengerechtigde generatie van vandaag is de eerste voor wie autorijden altijd vanzelfsprekend was. Een nieuwe generatie autobezitters komt er niet meer bij, maar vervangt slechts de oude generatie (zie grafiek, situatie VS). Bij jonge mensen is ondertussen de liefde voor auto's aan het bekoelen. Overal in de wereld worden rijbewijzen later gehaald en maken jongeren meer gebruik van andere transportmiddelen dan een generatie geleden (lees ook: Een creatieve generatie verliest haar autosleutels; de fiets als motor van economische groei). Deels is dat een consequentie van internet. Mensen vermaken zich prima zonder op reis te hoeven gaan, winkelen gebeurt online en thuiswerken wordt steeds gemakkelijker.

Dalend autogebruik door betere alternatieven

In de VS is het aantal grootstedelijke inwoners zonder auto sinds het midden van de jaren 90 toegenomen. In Londen is het autobezit aan het dalen sinds 1990 (lees dit BBC artikel over de situatie in het VK). In veel Europese steden is het autogebruik afgenomen. Hier zijn verschillende redenen voor. Grote OV-netwerken zijn over het algemeen sneller en betrouwbaarder dan vroeger. Bovendien hebben ze in steden een grotere capaciteit gekregen. Een nieuwere trend is de verspreiding, in de VS en Noordwest-Europa, van alternatieven voor autobezit (bijv. autodelen). Volgens sommige schattingen kan één deelauto vijftien eigen auto's vervangen. Met name jongeren zien hierin voordelen. 

De meeste fundamentele reden voor afnemend autogebruik is echter dat de auto, in termen van stedelijke leefbaarheid het slachtoffer is geworden van zijn eigen succes.

Beleid als motor van verandering

Overheidsbeleid maakt ook verschil. Verstopte wegen, luchtvervuiling en de vrees voor opwarming van de atmosfeer hebben in veel grote steden geleid tot pogingen om iets te veranderen aan de manier waarop mensen zich verplaatsen. Tokio heeft laten zien dat massaal personenvervoer geen armoedige of smerige bedoeling hoeft te zijn. De stad Portland (VS) groeide altijd mee met het autoverkeer, maar heeft sinds de jaren ʼ80 een eigen lightrailnetwerk ontwikkeld. Londen reserveert meer ruimte exclusief voor bussen en fietsers; automobilisten betalen om het centrum in te mogen. Singapore heeft ook een dergelijke congestieheffing. In Kopenhagen wordt al dertig jaar de hoeveelheid parkeerplaatsen jaarlijks met 3% teruggebracht. Hier tegenover staan plaatsen met een autobevorderend beleid, waar brandstof onderbelast is, zodat motorvoertuigbezitters niet meebetalen aan de kosten van vervuiling (VS) of waar bij de stadsplanning het OV pas achteraf een plekje kreeg (Los Angeles).

Door kansen te scheppen voor de alternatieven van automobiliteit, kunnen overheden profiteren van het dalende autogebruik. Als mensen door nieuwe technologieën en nieuw beleid goedkoper en schoner naar hun werk kunnen reizen en zich vermaken, dan is dat alleen maar gunstig.

Lees ook dit BBC artikel over "Peak Car", incl. videofragmenten. 

Dit is een verkorte, geredigeerde en vertaalde weergave van het artikel "The road less travelled" uit "The Economist", 22 september 2012 met aanvullingen uit het langere artikel "The future of driving; Seeing the back of the car", uit "The Economist", 22 september 2012.