Naar een nieuw stadsconcept - Bea Groen (opinie / blog)

Details

Gepubliceerd op dinsdag, 17 februari 2015 15:47

De huidige onrust bij V&D, Blokker en talloze andere bekende winkelbedrijven zal invloed hebben op hoe onze steden zijn ingericht. Geheel nieuwe mogelijkheden doemen op aan een horizon die misschien straks weer zichtbaar wordt.

Ingezonden blog door Bea Groen

Voorgeschiedenis

Momenteel is het de onroerend goed sector die bepaalt wat de huurprijzen zijn van winkels en kantoren, hoe een winkelcentrum eruit gaat zien, hoe mensen die de trein willen halen eerst langs kledingwinkels en supermarkten moeten rennen voor zij alsnog op een perron komen waar de trein net vertrokken is of juist vertraging heeft.

De binnenstad van Utrecht heeft de afgelopen twintig jaar haar hele winkelassortiment zien verschralen terwijl er vooral meer van hetzelfde werd verkocht. De prachtige stoffenzaken en juwelierswinkels zijn weg, de vele winkels voor technische gereedschappen en onderhoudsartikelen zijn verdwenen, Mado verruilde het speciaal voor haar gebouwde pand aan de Oude Gracht voor een (heel aardig) pand in Utrecht oost zodat er in de binnenstad alweer meer spijkerbroeken te koop werden aangeboden. Het hele Staffhorst verdween, muziekinstrumenten zijn nergens meer te koop, evenmin zijn er nog goed gesorteerde cd- en dvd winkels.

Juist die speciaalzaken gaven Utrecht het imago van een stad met een winkelbestand van een goed niveau. Een winkelhart waar je naartoe ging om bijzondere dingen te zien of te horen. Nu zijn er alleen maar spijkerbroekenwinkels en telefoonwinkels, afgewisseld met eindeloos veel horeca. Utrecht boft nog met een markt op drie dagen van de week: dat brengt nog wat leven in de steenwoestenij en een aanbod van bijzondere vis en kaas en... Ach, gaat u zelf toch eens kijken. Leuk buiten winkelen en ruimte voor een gesprekje met medeburgers. 

De houdgreep van stijgende huurprijzen

Al de winkels zijn verdwenen niet zozeer door de opkomst van internet, maar door de gigantische stijgingen van de huurprijzen die de onroerend goed sector wenste te incasseren. Zo moest de prachtige stoffenwinkel SKD (naast het nu ook al verdwenen Mobach) opeens een huurverhoging van 70 procent gaan betalen en ook Mado zag zich geconfronteerd met een abnormale huurprijsstijging terwijl het onderhoud van het pand achterbleef. Wel werden in het stadscentrum gigantische parkeergarages gebouwd, lelijke kale blokken waar niets aan valt te beleven, terwijl de toestroom van auto's voor files en luchtverontreiniging zorgt.

Als er altijd normale prijsstijgingen waren berekend, ach, wat zou het hart van het land er dan veel leuker uitzien...

Door de houdgreep van de onroerend goed sector, zijn door heel Nederland heen alle stadscentra op dezelfde manier ingericht met dezelfde winkels. Een korte blik op de landkaart kan duidelijk maken of er een V&D is en hoe groot, welke grootte de Blokker zal hebben, of er meerdere Blokkers zijn of welke Hema al dan niet brood verkoopt. Iedere reden om eens ergens anders te gaan winkelen wordt teniet gedaan. De onroerend goed bezitters willen alleen grote ketens, want die kunnen de hoogste prijzen betalen. Pardon, dat konden ze.

Het is nu duidelijk geworden dat winstmaximalisatie van enkelen leidt tot verlies voor velen.

Na de algehele verschraling van het winkelbestand, gecombineerd met inkomensdalingen voor de meeste Nederlanders en de groei van het aantal vestigingen van de Voedselbank, terwijl internet vol zit met webwinkeltjes waar jonge ontwerpers hun nieuwste grappige producten verhandelen, en terwijl de lege winkels nu ingericht worden met tweedehands spul of met de producten van de ook al zo getroffen kunstsector, is het duidelijk dat er een geheel nieuwe ontwikkeling in de stadscentra gaat komen.

De eindeloze focus op 'locatie locatie' van de onroerend goedwereld die alleen maar leidde tot meer lelijk beton, meer hoge gebouwen, meer van hetzelfde, meer parkeergarages, meer luchtverontreiniging, kan ruimte maken voor veranderingen en vernieuwingen.

Een nieuw stadsbeeld

Graag wil ik Utrecht opnieuw invullen. Daarbij gelden nieuwe prioriteiten: Ruimte voor de bevolking, meer parken en ook veel kleine parken of groene plekken, wandelroutes, fietspaden, fit for life plekken, plek voor kleinschalige initiatieven voor wijken en buurten en bewonersgroepen, de opkomst van kleine bedrijven die zich richten op directe productie en dienstverlening voor hun omgeving, stadslandbouw en stadstuinbouw, verhoging van de zelfvoorziening op voedselgebied en kleding. Naaiateliers, ruilbeurzen, markten, buitenconcerten.

En natuurlijk is het afgelopen met de bouw van steeds hogere (en dus inefficiënte) betonkolossen die nooit kwaliteit aan het stadsbeeld toevoegen. De omgevallen winkelketens zullen ruimte bieden aan nieuwe initiatieven en aan groen. Het zal uiteindelijk de Domtoren zijn die de stad weer domineert, met daaromheen niet alleen het aloude kerkenkruis, maar ook andere godshuizen zoals moskeeën. Utrecht wordt zo een stad om in de eenentwintigste eeuw met plezier in te wonen. En er in te fietsen en te werken. Kortom: een leefbare stad.

Tekst: Bea Groen