Verkiezingen Tweede Kamer: een analyse van mobiliteit in de partijprogramma's

Details

Gepubliceerd op woensdag, 22 februari 2017 16:59

Komend maand zijn er weer Tweede Kamerverkiezingen. Wat betreft de verbredingsplannen met de A12 en A27 bij Utrecht, staat nog niets vast. Een volgend Kabinet kan immers het besluit van de minister terugdraaien of ervoor kiezen de plannen in een diepe lade te stoppen. Daarom is het belangrijk, dat het volgende Kabinet snapt hoe het zit met alle asfaltplannen en de A27 verbreding in het bijzonder. U kunt daar voor zorgen, door te stemmen op een partij die tégen verbreding van de A27 is en vóór slimmere, duurzamere vormen van vervoer.

Wij hebben de verkiezingsprogramma’s van een flink aantal partijen geanalyseerd. We geven geen stemadvies - we zijn immers onafhankelijk - maar met de informatie hieronder kunt u zich goed oriënteren en zelf een keuze maken.

In aanvulling hierop: zeer informatief is de analyse van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL). Het PBL heeft op verzoek van een aantal partijen hun verkiezingsprogramma’s geanalyseerd op het gebied van o.a. mobiliteit en bereikbaarheid (pagina 15 t/m 32). Zie het PBL rapport en het nieuwsbericht. Alle maatregelen zijn afgezet tegen het huidige beleid met 2030 als uitgangspunt. Op basis van de PBL stukken, heeft de Fietsersbond op een rij gezet, hoeveel partijen concreet willen investeren in de fiets (NB: niet alle partijen hebben meegedaan aan de PBL-doorrekening).

Verkiezingsprogramma’s van 11 politieke partijen over mobiliteit

In algemene zin vallen twee dingen op:

1. Mobiliteit is niet een onderwerp waarmee je een partijprogramma opent. Meestal komt het wat achteraan in het programma, soms als een “o ja, daar moeten we ook nog iets over schrijven”. Het vergt wat zoekwerk. Sommige programma's zijn er ook uitermate kort over. Mobiliteit heeft niet altijd een eigen paragraaf.
2. Er is een sterke opkomst van “slimme / intelligente mobiliteit” als centraal begrippenkader waar het over oplossingen en toekomstvisies gaat. Meer asfalt als oplossing raakt uit de mode. 

CDA

Op weg naar slimme mobiliteit. Het verkiezingsprogramma wordt bijna compleet gevuld door thema’s als zorg, gezin, familie en integratie. Mobiliteit haalt ongeveer één pagina: "Er moet extra geïnvesteerd worden in rijkswegen (zowel A- als N-wegen) om de fileknelpunten weg te werken." Maar ook: "Naast extra investeringen gaan wij ons komende jaren inzetten voor slimme mobiliteit. (…) Slim reizen is dus flexibel, effectief en duurzaam. Daarom moeten innovaties en nieuwe technologieën voor mobiliteit volop benut worden."

Dit laatste klinkt aardig, maar onduidelijk is wat de partij er precies mee bedoelt. Uitgebreider is het document met de veelzeggende titel: ‘Lekker doorrijden / CDA Knelpuntenplan’. Dit is een curieuze mix van VVD-taal (stop de bezuinigingen, we moeten lekker door kunnen rijden) en maatschappelijke oplossingen (innovatieve oplossingen, flexwerken, betrek decentrale overheden, bevorder verkeersveiligheid). Ook hier niet echt sprake van visie, wederom een rij algemene, richtinggevende opmerkingen.

In de 'brede randstad' wil het CDA dat je de trein 'zonder spoorboekje' kan nemen. Er staat niets over de A27. Wij vermoeden dat het standpunt van het CDA zal afhangen van wie er zoal aan de onderhandelingstafel zit.

VVD:

Bij de VVD juist veel pagina’s en veel omhaal over mobiliteit en infrastructuur, zie Mobiliteit en Ruimte op p.69 e.v. De VVD ideologie is dat iedereen overal naar toe moet kunnen, zonder oponthoud en op de manier die hij/zij zelf wenst. De VVD is trots op de auto als verworvenheid. Met als het kan een persoonlijk kenteken. Toch vind je in het programma minder platte asfaltpropaganda dan bij vorige gelegenheden. Het is meer "alle asfalt benutten" (en spitsstroken dus blijvend open).

De VVD wil meer geld voor infrastructuur, waarbij de grootste knelpunten voorrang hebben. Verder opvallend veel zinnen over innovatie, slim en elektrisch vervoer, in de toekomst zelfsturend en wie weet op waterstof. Voor een VVD programma is er behoorlijk veel aandacht voor fiets en OV. Allerlei alternatieven voor de verbreding van de A27 vind je terug in dit verkiezingsprogramma. Je vraagt je af of de VVD – straks zonder minister Schultz – niet ook voor slimmere oplossingen te vinden is. "In de stedelijke gebieden moeten meer treinen, trams en bussen worden ingezet...".

D66

Schone en intelligente mobiliteit. Ook hier slimme mobiliteit, en duurzaam en gezond. Asfalt helpt niet, schrijft de partij: "Nu de economie aantrekt, nemen de files toe. Het medicijn van steeds maar weer meer asfalt is uitgewerkt. Dit hebben we gezien op de A4 bij Leiden, waar iedereen na forse investeringen in asfalt nog steeds elke dag vaststaat."

"D66 wil dat het huidige infrastructuurfonds met haar aparte zuilen voor spoor en wegen uitloopt en wordt opgevolgd door een mobiliteitsfonds waaruit projecten kunnen worden betaald die zich richten op de combinatie van maatregelen die nodig is om bereikbaarheid van deur tot deur te verbeteren. Op deze wijze voorkomen we te veel focus op een nieuwe weg als enige mogelijkheid om files te voorkomen. Bij de nieuwe bereikbaarheidsprojecten wordt een gebiedscoördinator aangesteld die zorgt dat burgerinitiatieven bijtijds en serieus kunnen worden meegenomen." Het staat niet concreet vermeld, maar D66 is tegen de verbreding van de A27 en licht dit toe in de analyse van het PBL op pagina 55. Andere punten:

• Betalen voor autogebruik in plaats van autobezit; vanaf 2025 alleen nog elektrische auto’s
• Fietsgebruik stimuleren
• Gedifferentieerd parkeertarief voor schone(re) auto’s
• Meer concurrentie en innovatie op het spoor, metroachtige dienstregeling.
• "Vanwege ontwikkelingen in mobiliteit kritische toets noodzakelijk voor grote investeringen met een lange levensduur."

GroenLinks

Comfortabel en duurzaam reizen. "Reizen binnen Nederland moet betrouwbaar, snel en betaalbaar zijn. Als je in de stad woont, moet de trein, tram en elektrische bus vaak en op tijd rijden. Als je afgelegen woont, is het openbaar vervoer op maat of kun je de auto bij een station parkeren. Slimme combinaties van fiets, trein en auto horen bij het prettige leven." GroenLinks noemt in haar verkiezingsprogramma – overigens in de paragraaf over natuur en landschap – concreet dat zij tegen aanleg van Blankenburgtunnel, Rijnlandroute, A13/A16 en verlenging van de A15 zijn en dat de bak van Amelisweerd niet mag worden verbreed.

De partij wil dat gemeenten meer mogelijkheden krijgen om vervuilend verkeer - waaronder tweetactscooters - te weren uit steden. De maximumsnelheid binnen steden moet 30 km/h worden, op snelwegen rond steden 80 km/h. GL pleit voor extra treincapaciteit en een 'metrodienstregeling' in stedelijke gebieden. Over een vorm van rekeningrijden: GroenLinks wil beprijzing van wegverkeer naar intensiteit op de weg en mate van vervuiling. Dus: hoe drukker en hoe viezer, hoe meer de automobilist betaalt (en andersom). En zo snel mogelijk alleen nog schone auto’s op de wegen.

SP

Goed vervoer voor iedereen. Ook hier veel 'slimmer en schoner'. De vervuiler betaalt; belastingen en heffingen moeten minder gebaseerd zijn op bezit en juist meer op gebruik en milieueffecten. De SP is echter niet voor een 'forensentaks'. "We zijn terughoudend met de aanleg en verbreding van wegen, maar knelpunten worden natuurlijk aangepakt. Soms zijn investeringen in het onderliggend wegennet effectiever dan uitbreiding van het hoofdwegennet. Dit dient dan ook in samenhang te worden bekeken." Het is wat vaag allemaal.

Er is een kort stukje over de fiets: "De fiets is voor de korte afstand vaak het snelste vervoermiddel, bovendien gezond en schoon. Meer gebruik van de fiets in het stedelijke gebied kan het autogebruik terugdringen. Daarom verschuiven we investeringsmiddelen naar fietsvoorzieningen." De SP pleit voor schoon en veilig openbaar vervoer, waarbij stads- en streekvervoer gratis dient te zijn voor 65-plussers. In 2035 zouden we volledig emissievrij vervoer moeten hebben. Maximumsnelheid op snelwegen wil de partij "dynamisch regelen, waardoor de doorstroom verbetert en de uitstoot afneemt."

50+

In het programma staat dat de zelfrijdende auto spoedig realiteit moet zijn. "Alle besluiten moeten op deze ontwikkeling inspelen". Vervoer moet "zo onafhankelijk mogelijk van fossiele brandstoffen". 

Het programma kent begrijpelijkerwijs nogal wat punten die speciaal voor ouderen van belang zijn, speciaal in het OV: voordeliger tarief voor AOWers, elke trein voldoende toiletten, campagne voor opstaan voor ouderen etc. En: "De overheid zorgt voor kostenreductie voor de reiziger." Hoe is onduidelijk. Ook 50+ wil dat de marktwerking in het OV wordt teruggedraaid.

ChristenUnie

Mobiliteit brengt mensen bij elkaar. "De ChristenUnie wil de milieubelasting door het verkeer verkleinen en gericht investeren in de sterke punten van verschillende vormen van vervoer. Het verkeer wordt slimmer, schoner en zuiniger." De CU wil slimme beprijzing door congestie- of cordonheffing rond de grote steden. De ambitie is om vanaf 2025 alleen nog de verkoop van elektrische personenauto's toe te staan. De verhoging van de maximumsnelheid naar 130 km/h wordt teruggedraaid; 120 km/h is "hard zat".

CU wil een landelijke groei van het fietsverkeer van 25% in 2025 en pleit voor een uitbreiding van fietssnelwegen. Ook wil de partij betere fietsvoorzieningen om de (e)fiets een aantrekkelijk vervoersalternatief te maken. De OV-chipkaart wordt een brede mobiliteitskaart. De capaciteit van het spoor wordt uitgebreid door inhaalsporen of spoorverdubbelingen, extra perrons of ongelijkvloerse kruisingen.

Partij van de Arbeid

Sterke steden, sterke regio's. Wat opvalt is de sterke koppeling in het programma van mobiliteit aan ruimtelijke opgaven. Het programma zet sterk in op een 24-uurs OV-netwerk en wil ook buiten de Randstad het aantal OV-verbindingen laten toenemen. "We stimuleren met fiscale maatregelen volledig elektrische scooters, auto’s en vrachtvervoer en we zetten meer laadpalen neer."

Cruciaal, gezien de huidige Kabinetsplannen: "Wij zijn terughoudend met de aanleg van nieuwe autoverbindingen. Alleen de echt noodzakelijke nieuwe verbindingen leggen we aan. Alle bestaande plannen voor wegen beoordelen we opnieuw op hun nut en noodzaak. Dit geldt o.a. voor de voorgenomen verbreding van de A27 bij Amelisweerd." Om te vervolgen met: "We leggen de focus op het beter en slimmer benutten van bestaande snelwegen. We investeren meer in de technologie voor zelfrijdende auto’s, en in de zogenoemde multimodale transportsystemen."

Daarnaast blijkt uit de milieuparagraaf dat de PvdA bij infrastructuurprojecten vanaf de start natuur en gezondheid wil meenemen en dat milieuzones door gemeenten voor elk type vervoer kunnen worden ingesteld. De partij wil het gebruik van de fiets als cruciale schakel in deur-tot-deur vervoer stimuleren, door meer fietsparkeerplekken aan te leggen. "We leggen meer snelfietsroutes aan tussen steden."

Partij voor de Dieren

Dit programma heeft natuurbehoud en klimaatbeleid als leidraad. "Meer asfalt lost de fileproblematiek niet op, maar zorgt voor een toename van autogebruik en daarmee voor een verdere stijging van de uitstoot van broeikasgassen en fijnstof. Daarom geen nieuwe wegen en geen verbreding van bestaande wegen, anders dan om milieuvervuilende knelpunten op te heffen of de verkeersveiligheid te bevorderen. Dat betekent ook dat de verbreding van de A27, de Rijnlandroute, Ringweg Groningen, de Rotterdamse Baan en de Blankenburgtunnel niet doorgaan." Dat is misschien wel de meest relevante passage.

De PvdD wil autogebruik terugdringen, en innovatie en investeringen in 'gemeenschappelijke infrastructuur' onder meer betalen uit de opbrengst van beprijzing. De maximumsnelheid gaat terug naar 120 km/uur en 80 km/uur op ringwegen. "Ruim baan voor de voetganger, voor de fiets en voor duurzaam, efficiënt en comfortabel openbaar vervoer."

SGP

Toenemende mobiliteit in goede banen leiden. Een partij die zich weinig druk maakt over wat de landbouw uitstoot, maar des te meer over verkeer: "Mooie praatjes kunnen niet verhullen dat de uitstoot van roet en andere giftige stoffen nog steeds te hoog is. Het is daarom zaak te blijven investeren in schone mobiliteit en doorstroming van het verkeer, maar dan wel zódanig, dat dit leidt tot meer veiligheid, schonere lucht, lager brandstofverbruik en minder overlast." Daarnaast is het opvallend dat de SGP wat investeringen in infrastructuur betreft vooral ook de ‘bible belt’ wil bedienen. "Nederland is groter dan de Randstad." 

De SGP is niet tegen 130 km/uur op rustige trajecten en in de nacht. Over (een vorm van) kilometerheffing: "Een van de manieren om de filedruk te beperken en autogebruik te ontmoedigen is een goed werkend en betaalbaar systeem waarbij de veel-rijder meer betaalt dan de minder-rijder. Zo’n systeem moet zorgvuldig opgebouwd worden...". En wat betreft de fiets: "Het Rijk moet, samen met andere overheden, werk maken van meer fietspaden, regionale snelfietsroutes. Er moeten meer faciliteiten komen voor het opladen en gebruik van elektrische fietsen. Waar dat maar enigszins mogelijk is moeten fiets- en autoverkeer worden ontvlecht."

DENK

Verantwoorde en toekomstgerichte keuzes. Mobiliteit wordt heel kort behandeld binnen het kader van een op zich vrij stevige paragraaf over duurzaamheid. DENK ziet klimaatverandering als bedreiging en pleit voor een circulaire economie en 'groene groei'. Concreet wil DENK het autogebruik verminderen, en gratis openbaar vervoer voor minima en ouderen.

PVV

De PVV is voor een halvering van de motorrijtuigenbelasting, maar vermeldt verder niets over mobiliteitsbeleid of aanverwante thema's.

--

Kracht van Utrecht & Kerngroep Ring Utrecht