Achtergrondartikelen over lucht, geluid en gezondheid

VOLY's: over de maatschappelijke kosten van luchtvervuiling

Een zinvolle aanvulling op de discussie rond de effecten van luchtvervuiling is het beantwoorden van de vraag hoeveel geld luchtvervuiling eigenlijk kost. In een klein nieuwsbericht berichtte de Kracht van Utrecht al eens over de jaarlijkse kosten van de industriële luchtvervuiling in Europa: 169 miljard per jaar (European Environmental Agency, 2009). Hieruit valt natuurlijk weinig te concluderen over de situatie in Nederland. Maar het geeft wel aan in welke orde van grootte we het antwoord moeten zoeken. Voor het jaar 2005 weten we echter wel meer. Het Astma Fonds heeft CE Delft toentertijd gevraagd om een overzicht te maken van de gezondheidseffecten van luchtvervuiling en in het bijzonder de maatschappelijke kosten die hiermee gemoeid zijn. Het resultaat is het rapport "Luchtkwaliteit in Nederland: gezondheidseffecten en hun maatschappelijke kosten" uit 2005.

"De belangrijkste conclusie is dat de effecten van luchtvervuiling de maatschappij per jaar minimaal 4 miljard euro kosten. Het grootste deel daarvan is het gevolg van vroegtijdige sterfte door langdurige blootstelling aan fijnstof. Ongeveer een kwart van dit bedrag wordt bepaald door het ontstaan of de toename van ziekten en klachten als COPD1 (met name chronische bronchitis), ontstekingsreacties in de luchtwegen, vermindering van longfunctie en verergering van bestaande longklachten (waaronder astma-aanvallen)." (p. 1 van het rapport).

Met name langdurige blootstelling aan fijnstof kost veel geld

De genoemde 4 miljard is de meest voorzichtige schatting in het onderzochte scenario. Met name de kosten van langdurige blootstelling aan luchtvervuiling zijn moeilijk in te schatten, maar ook in het gunstigste geval verontrustend hoog: "De totale gezondheidsschade als gevolg van langdurige blootstelling aan fijn stof is minimaal € 4 miljard, maar kan ook oplopen tot € 40 miljard per jaar (pagina 2 van het rapport)." Circa driekwart van deze maatschappelijke kosten is het gevolg van vroegtijdige sterfte. Bij dit soort berekeningen gaat men uit van het 'willingness to pay' principe: Hoeveel geld is men bereid uit te geven om de kans op een langer leven te vergroten. Verder gebruiken de onderzoekers de waarderingsgetallen VOLY (Value Of a Life Year – waarde van een levensjaar) en DALY (Disability Adjusted Life Years).

Een verloren levensjaar is 1 daly. Bij een astmapatiënt die maar voor een kwart kan functioneren, telt elk levensjaar als 0.75 daly. Het aantal daly's in Nederland is volgens het rapport 120.000 (lage schatting). De waarde van een verloren levensjaar is 28.000 euro (eveneens een lage schatting). Hieruit volgt 4.5 miljard euro aan maatschappelijke kosten als gevolg van langdurige blootstelling aan fijnstof. De onderzoekers vergelijken deze bedragen met een reeks aan andere onderzoeken. Ze concluderen daaruit dat de minimum bedragen gezien moeten worden als absolute ondergrens.

Download hier het complete rapport 

Meer informatie over de rapporten van het CE over verkeersemmissies

Bekijk ook het artikel Gezondheidsschade en daly's, waarin met dezelfde methodiek de maatschappelijke kosten van het verkeer in Utrecht wordt becijferd. 

Olivier Beens | Kracht van Utrecht