Mobiliteitsbalans 2013: Meer fiets en minder groei van het autoverkeer

Details

Gepubliceerd op woensdag, 13 november 2013 15:16

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsverkeer (KiM) geeft jaarlijks een mobiliteitsbalans uit. Het KiM wil hiermee een bijdrage leveren aan beleidsvorming, wetenschap en het maatschappelijke debat. De balans van 2013 gaat in op de verkeersprognoses tot 2020, trends in mobiliteit en de ontwikkeling van het fietsgebruik in Nederland. Kort samengevat: De verkeersprognose voor 2020 moet naar beneden worden bijgesteld, jongeren en dertigers zijn minder gaan autorijden en de fiets is met een flinke opmars bezig.

Stabiel autogebruik sinds 2008

Het autogebruik in Nederland is redelijk stabiel sinds 2008. Tegelijkertijd is het reistijdverlies al jaren sterk aan het dalen (in 2012 14%). Inmiddels zitten we bijna op het niveau van het jaar 2000. Door deze daling stelt het KiM de verkeersprognose voor het jaar 2020 naar beneden bij. Een frappant detail is dat een deel van de (auto)groei die we nog hebben, veroorzaakt wordt door de aanleg van extra rijstroken. Het zorgt voor meer snelwegverkeer én extra auto's in de spits. Meer asfalt en meer auto's gaan hand-in-hand.

Voor Utrecht lopen de ontwikkelingen opvallend uiteen. Bínnen de stad is het aandeel autobestuurders in het verkeer met 6% gedaald sinds 2000 (aandeel in km), vooral in het zakelijke- en woon-werkverkeer. In de relatie stad en regio groeide het aandeel autobestuurders juist met 6%. Gezien de uitstekende ontsluiting per OV is dat opmerkelijk, aldus het KiM (Mobiliteitsbalans 2013, p. 86). 

Onzekere trends in mobiliteit

Sinds 1995 zijn jongeren en dertigers (18-39 jaar) minder gaan autorijden (zie grafiek rechts). Dit uit zich in minder verplaatsingen en minder afgelegde autokilometers. Veertig- en zestig-plussers daarentegen zijn de auto juist meer gaan gebruiken. Als deze trend doorzet, zal dat uiteindelijk tot een structurele afname leiden. Het KiM verwacht dat echter niet, hoewel een sterk argument daarvoor ontbreekt. De daling zou kunnen samenhangen met niet structurele factoren, zoals werkloosheid of het volgen van onderwijs in een grote stad (met veel OV). Pas als deze groep jongvolwassenen over tien, twintig jaar hetzelfde mobiliteitsgedrag vertoont, is er sprake van een duidelijke neerwaartse trend. Welke rol de deelauto - sterk in opkomst - daarbij gaat spelen is nog niet helder. Verkeersprognoses voor de komende decennia zullen in ieder geval uitermate onzeker zijn. Uitgaan van het worst-case scenario zou zo wel eens onnodig duur kunnen uitvallen, met de verbreding van de A27 bij Amelisweerd als treffend voorbeeld.

Meer fietsritten, meer fietskilometers en ruimte voor groei

De opkomst van de elektrische fiets is duidelijk zichtbaar in de stijging van het aantal fietskilometers. Volgens het KiM vervangt 18% van de e-bike-kilometers een autorit. Het toont vooral de potentie van de e-bike aan. Ruimte voor groei zien we ook bij stations. Aan de 'activiteitenkant' van een treinreis is het fietsgebruik namelijk slechts 11%; aan de 'thuiskant' is dat maar liefst 50%. Een verklaring hiervoor geeft het KiM niet. Voor veel mensen zal het OV aan de 'activiteitenkant' van een reis een prima alternatief zijn.

De opmars van de OV-fiets toont echter dat steeds meer reizigers ook hier de fiets hebben 'ontdekt'. De fiets is duidelijk in opmars. In 2012 waren er 6% meer fietsritten dan in het jaar 2000. En die fietsritten zijn langer geworden. Het aantal fietskilometers steeg met 14%. Als we de grote steden op een rij zetten (zie grafiek), blijkt Utrecht het meest succesvol: 40% van het aantal verplaatsingen gebeurt met de fiets. Twaalf jaar eerder was dat nog maar 23%. Het verklaart deels de daling van het aantal autokilometers binnen Utrecht (6%). De stad Utrecht laat hier een zeer positieve ontwikkeling zien. 

Lees verder: Verkeersgroei tot 2020 (weer) minder dan verwacht

Verkeersgroei tot 2020 minder dan verwacht

Volgens het KiM zitten we qua verkeersontwikkeling op een (RC) scenario van lage groei (Mobiliteitsbalans 2013, p.51): "Deze KiM-raming van de congestieontwikkeling komt lager uit dan de raming van 2012... omdat de congestie het afgelopen jaar sterker is gedaald dan eerder verwacht." Vanaf 2015 verwacht het KiM weer een (beperkte) stijging van 2.5%. De oorzaak zou liggen in dalende benzineprijzen. Het is uiteraard maar de vraag of die echt gaan dalen. Het ministerie van infrastructuur houdt trouwens vast aan het hoge groeiscenario (GE), zij het met een bijstelling voor het jaar 2015 (lees hier meer over).

Een kanttekening is wel op zijn plaats. Al deze groeicijfers zijn gebaseerd op de huidige plannen van het Kabinet, waarbij automobiliteit nog flink gestimuleerd wordt met wegverbredingen en allerlei fiscale (woon-werk) regelingen. Verkeersgroei is echter geen gegeven. Met gerichte investeringen in fietsinfrastructuur, OV en slimme mobiliteitsoplossingen als "betalen voor gebruik", zal deze groei niet hoeven plaatsvinden. Immers, niet het faciliteren van de hoogste (auto)groei, maar het verbeteren van mobiliteit in het algemeen dient het doel van beleid te zijn.

---

In de media:

Fietsberaad – Fietsers rijden meer kilometers en het aantal fietsers neemt toe

RAI-vereniging – Sterke stijging aantal fietskilometers en Interessante inzichten, maar geen radicale wijzigingen

Verkeersnet – Minder files, maar dat blijft niet zo

Zelf verder lezen: Mobiliteitsbalans 2013

tekst: Olivier Beens