De eerste roetkaart van Utrecht - opmaat voor een Utrechts roetreductieplan

Details

Gepubliceerd op dinsdag, 11 februari 2014 15:13

Hij is er nu, de eerste Utrechtse roetkaart. Aad Bezemer (Rijksambtenaar op het Ministerie van Infrastructuur en Milieu) liet de kaart maandag zien tijdens het Symposium Luchtkwaliteit in het Provinciehuis. In december publiceerde DCMR en RIVM de eerste landelijke kaart met roetconcentraties. Hierop hebben wij het RIVM gevraagd om een uitsnede van regio Utrecht te maken. En met dank aan het RIVM, GGD regio Utrecht en ambtenaren van de Gemeente Utrecht is dat nu gelukt. De Kracht van Utrecht ziet deze kaart als een welkome opmaat naar een Roetreductieplan. 

Wat zien we hier? 

De kaart is een combinatie van berekeningen en metingen elders - in Rotterdam door DCMR Rijnmond en in Amsterdam door de GGD. Op plekken waar mensen wonen, is de roetconcentratie berekend. De witte vlakken zijn dus niet "schoon" (zie bijv. de kleine rode stippen in Amelisweerd). In Utrecht stad vallen de donkere plekken direct op. Het roet van auto's op de A12 en A2 zorgt voor hoge concentraties in Nieuwegein, De Meern, Kanaleneiland, Hooggraven en Lunetten (in Rijnsweerd door de Waterlinieweg). Maar juist straten in de stad laten de hoogste concentraties zien. Amsterdamsestraatweg, Cartesiusweg, Vleutenseweg en Lessinglaan zijn zichtbaar als lange paarse en blauwe "roetlinten". Ook bekende knelpunten als Catharijnesingel, de as Vredenburg - Neude - Lucas Bolwerk en Croeselaan (vooral ter hoogte van de Jaarbeurs-P3) lichten of paars of blauw op (de meest ernstige categorie). De kaart toont voor het eerst de hoge last van gemotoriseerd verkeer op de gezondheid van Utrechters. 

Klik op de kaart voor een grotere weergave. U kunt deze kaart downloaden (rechtermuisklik) in hoge resolutie. 

Naar een roetkaart op straatniveau

De afgelopen jaren dringen de specialisten er steeds sterker op aan: Het monitoren van luchtkwaliteit via roetmetingen en -berekeningen is veel efficienter dan we nu doen met fijnstof (PM10) en stikstofdioxide (NO2). Roetconcentraties hangen immers veel sterker samen met verkeer. Volgens Aad Bezemer zijn deze roetkaarten van belang bij de beoordeling van (verkeers-) plannen, waarbij keuzevarianten op fijnstof (PM10) en stikstofdioxide (NO2) te weinig onderscheid laten zien. Dat is trouwens precies het geval bij de Utrechtse Milieuzone. Het effect op NO2 is volgens de modellen beperkt. Maar wat roet betreft gaat de gemeente bij de huidige plannen uit van 30% minder roet in de binnenstad.

Roetsterftekaart

Fred Woudenberg (GGD Amsterdam) liet voor Noord-Holland een kaart zien met een iets andere insteek: een Roetsterftekaart. Om het effect van roet op onze gezondheid goed zichtbaar te maken, hebben zij de roetconcentraties omgezet in de bijbehorende levensduurverkorting. Het geeft een goed beeld van de invloed van verkeer op gezondheid. Het RIVM zegt hierover: Door elke 0,5 μg/m3 roet waar mensen extra en langdurig aan blootstaan, leven zij gemiddeld drie maanden korter. Dat is alleen al door roet een verschil van één levensjaar tussen de laagste en hoogste categorie. Hier komen de effecten van andere luchtvervuiling nog bij. 

Open Data

Er wordt gewerkt aan een roetkaart op straatniveau (gedetailleerder nog dan bovenstaande versie). De onderliggende data zullen beschikbaar zijn via de Atlas van de Leefomgeving. Volgens wethouder Lintmeijer gaan zijn luchtspecialisten een roetkaart met meer detail maken voor Utrecht. Want op straatniveau is de huidige nog niet nauwkeurig genoeg. Over de roetmonitoring zei Lintmeijer maandag: "Voor ons is het nog zoeken om de roetmonitoring goed in te richten. Meten van roet is erg ingewikkeld, voorlopig." De metingen zijn overigens technisch goed mogelijk, zij het nog vrij duur, aldus een vertegenwoordiger van adviesbureau Royal Haskoning DHV. Een combinatie tussen meten en modelleren ligt daarom voor de hand.

RIVM en DCMR hebben aangegeven begin 2014 met een uitgebreid rapport te komen, met daarin een betere onderbouwing van de roetberekeningen en -metingen.

---

Links:

RIVM en DCMR over de achtergronden van de Roetkaart (17-12-2013)

Lees de reactie van de NMU: Gemeenten en Provincie - maak een Roetreductieplan!

Lees ook het blog van Jan Korff de Gidts - met daarin meer informatie over de totstandkoming van de roetkaart.

Versie: Laatste correcties op woensdag 12-02-2014 om 11.36 uur.

Tekst: Olivier Beens (met dank aan Gerard Cats en Jan Korff de Gidts voor aanvullingen/correcties); overname toegestaan met vermelding van bron en auteur)