Regeren is vooruitzien: Jaap van Meijgaarden over manipulatie met verkeerscijfers

Details

Gepubliceerd op woensdag, 20 augustus 2014 12:28

De kans dat de verkeersprognoses voor de A9 door de Bijlmer en de Rijnlandroute bij Leiden uitkomen, is nog geen één procent. Toch vormen deze de basis voor dure asfaltplannen. Dan ben je dus volstrekt onzorgvuldig bezig...

Het zijn de woorden van Jaap van Meijgaarden, jarenlang werkzaam bij de Provincie Zuid-Holland op het dossier infrastructuur. In een prominent artikel in Trouw (samen met Wim ter Keurs) en in een interview voor de Tros Nieuwsshow vertelt hij over de wereld van politieke besluiten en gemanipuleer met verkeerscijfers. 

Onnodige miljarenuitgaven

"Verbreding A9 niet meer nodig", kopte de NOS op 30 juni 2014. Volgens Rijkswaterstaat reden er in 2005 nog 72.000 voertuigen per dag over de A9. En dat aantal zou flink gaan groeien. De basis voor verbreding van vier naar tien rijstroken was daar. Vorig jaar echter reden er nog maar 59.000 voertuigen op dezelfde plek. De prognose voor 2030 is ook flink naar beneden bijgesteld. De verbredingsplannen hadden te maken met de verwachtte "schaalsprong van Almere", een stad waar nu meer mensen uit vertrekken dan er komen wonen. 

Normaliter is dat goed nieuws. Het betekent een flinke besparing op de voorgenomen verbreding. Ook bij de Rijnlandroute bij Leiden is dat het geval. Samen met de A27 bij Amelisweerd, de Blankenburgtunnel bij Rotterdam, de A15 bij Nijmegen en de Ruit Eindhoven (de "Big Five") heb je het over vele miljarden euro's aan besparingen; geld waar de zieltogende Nederlandse economie wel een betere bestemming voor heeft. Toch blijft het Ministerie van I&M vasthouden aan de oude, verkeerde prognoses dat het verkeer de spuigaten uit gaat lopen. 

Gemanipuleer met verkeerscijfers in Leiden

Jaap van Meijgaarden is stellig in de Tros Nieuwsshow: "Dan blijkt dat er voortdurend gemanipuleerd wordt met feiten en gegevens. In Leiden stond de wethouder te vertellen: 'De verkeersproblematiek van het oost-west verkeer in de stad neemt toe.' Ik ben ontzettend in de gegevens gedoken van de gemeente zelf. En het is niet waar."

Volgens Van Meijgaarden was het een politieke deal. Oorspronkelijk was de verkeerswethouder (D66) in Leiden tegen aanleg van de Rijnlandroute. In ruil voor de vervallen Rijn Gouwe Lijn (een sneltram door het centrum van Leiden) zouden ze echter toch overstag zijn gegaan. Van Meijgaarden noemt de Plesmanlaan (provinciale weg vanuit Katwijk) als voorbeeld. Daar telde de gemeente in 2002 welgeteld 45.412 motorvoertuigen. Het laatste cijfer uit 2011 is 41.761 motorvoertuigen. Een duidelijke afname dus. Toch beweert de wethouder dat het verkeer enorm is toegenomen. 

Voortschrijdend inzicht? Nee, een besluit is een besluit

Een verklaring voor dit gedrag? Van Meijgaarden denkt dat politici krachtdadig willen optreden en daarom weigeren plannen te wijzigen op basis van voortschrijdend inzicht. Ook zijn er concrete politieke besluiten genomen en deals gesloten waar men niet van af durft te wijken. De werkelijkheid is inmiddels heel anders. Er wordt gewoonweg minder met de auto gereden. Ook het Sociaal Cultureel Planbureau neemt die trend waar. Reisgedrag verandert. Binnen de wereld van verkeerskundigen onderschrijft iedereen die trend, volgens Van Meijgaarden. Dat maakt de politieke werkelijkheid nog vreemder. 

Vasthouden aan onjuiste prognoses

In het Trouw-artikel lichten Wim ter Keurs (voorzitter Stichting Behoud Stad, Natuur en Landschap Rijnland) en Van Meijgaarden het gebruik van groeimodellen toe. De verkeersprognoses zijn gebaseerd op een scenario, waarin de economische groei (BBP) sinds het jaar 2000 gemiddeld 2.7% per jaar bedraagt. Aangezien we de afgelopen 15 jaar gemiddeld niet boven de 1.5% uitkomen, is de onjuistheid van dit scenario duidelijk. Bedenk dat er een nog veel hogere groei nodig is de komende jaren om de opgelopen "achterstand" in het model in te halen. Daar komt nog eens bij dat de olieprijzen in alle scenario's onrealistisch laag zijn. Daardoor overschatten de gehanteerde groeiscenario's het autogebruik nog eens extra (zie dit figuur uit een artikel van Gerard Cats).

In werkelijkheid zitten we trouwens onder het laagste groeiscenario. Wegverbredingen brengen daarom economisch en maatschappelijk gezien niets meer op. Ze kosten de maatschappij alleen maar geld. 

Van Meijgaarden adviseert om bij grote infrastructurele projecten eerst te analyseren wat de kans is op zowel minimale groei als terugloop van het verkeer. Pas dan kan de politiek op een verantwoorde manier besluiten nemen over onze Rijksinfrastructuur. De Kracht van Utrecht pleit hier ook al jaren voor. Kijk eerst maar eens hoe het verkeer zich de komende tijd gaat ontwikkelen. Zet de miljarenprojecten in de wacht. Grote kans dat je daarmee miljarden bespaart. 

---

Beluister het interview met Van Meijgaarden voor de Tros Nieuwsshow op Radio 1 hier. 

En lees het artikel "Regeren is vooruitzien; ook als het om asfalt gaat" van Wim ter Keurs en Jaap van Meijgaarden in Trouw (8 augustus 2014). 

Gerard Cats (Kracht van Utrecht) schreef meerdere artikelen over dit onderwerp. Lees zijn bijdragen over groeiscenario's en bezuinigingen op infrastructuur.

tekst: Olivier Beens