Mobiliteitsbalans 2013: Meer fiets en minder groei van het autoverkeer

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsverkeer (KiM) geeft jaarlijks een mobiliteitsbalans uit. Het KiM wil hiermee een bijdrage leveren aan beleidsvorming, wetenschap en het maatschappelijke debat. De balans van 2013 gaat in op de verkeersprognoses tot 2020, trends in mobiliteit en de ontwikkeling van het fietsgebruik in Nederland. Kort samengevat: De verkeersprognose voor 2020 moet naar beneden worden bijgesteld, jongeren en dertigers zijn minder gaan autorijden en de fiets is met een flinke opmars bezig.

Stabiel autogebruik sinds 2008

Het autogebruik in Nederland is redelijk stabiel sinds 2008. Tegelijkertijd is het reistijdverlies al jaren sterk aan het dalen (in 2012 14%). Inmiddels zitten we bijna op het niveau van het jaar 2000. Door deze daling stelt het KiM de verkeersprognose voor het jaar 2020 naar beneden bij. Een frappant detail is dat een deel van de (auto)groei die we nog hebben, veroorzaakt wordt door de aanleg van extra rijstroken. Het zorgt voor meer snelwegverkeer én extra auto's in de spits. Meer asfalt en meer auto's gaan hand-in-hand.

Voor Utrecht lopen de ontwikkelingen opvallend uiteen. Bínnen de stad is het aandeel autobestuurders in het verkeer met 6% gedaald sinds 2000 (aandeel in km), vooral in het zakelijke- en woon-werkverkeer. In de relatie stad en regio groeide het aandeel autobestuurders juist met 6%. Gezien de uitstekende ontsluiting per OV is dat opmerkelijk, aldus het KiM (Mobiliteitsbalans 2013, p. 86). 

Onzekere trends in mobiliteit

Sinds 1995 zijn jongeren en dertigers (18-39 jaar) minder gaan autorijden (zie grafiek rechts). Dit uit zich in minder verplaatsingen en minder afgelegde autokilometers. Veertig- en zestig-plussers daarentegen zijn de auto juist meer gaan gebruiken. Als deze trend doorzet, zal dat uiteindelijk tot een structurele afname leiden. Het KiM verwacht dat echter niet, hoewel een sterk argument daarvoor ontbreekt. De daling zou kunnen samenhangen met niet structurele factoren, zoals werkloosheid of het volgen van onderwijs in een grote stad (met veel OV). Pas als deze groep jongvolwassenen over tien, twintig jaar hetzelfde mobiliteitsgedrag vertoont, is er sprake van een duidelijke neerwaartse trend. Welke rol de deelauto - sterk in opkomst - daarbij gaat spelen is nog niet helder. Verkeersprognoses voor de komende decennia zullen in ieder geval uitermate onzeker zijn. Uitgaan van het worst-case scenario zou zo wel eens onnodig duur kunnen uitvallen, met de verbreding van de A27 bij Amelisweerd als treffend voorbeeld.

Meer fietsritten, meer fietskilometers en ruimte voor groei

De opkomst van de elektrische fiets is duidelijk zichtbaar in de stijging van het aantal fietskilometers. Volgens het KiM vervangt 18% van de e-bike-kilometers een autorit. Het toont vooral de potentie van de e-bike aan. Ruimte voor groei zien we ook bij stations. Aan de 'activiteitenkant' van een treinreis is het fietsgebruik namelijk slechts 11%; aan de 'thuiskant' is dat maar liefst 50%. Een verklaring hiervoor geeft het KiM niet. Voor veel mensen zal het OV aan de 'activiteitenkant' van een reis een prima alternatief zijn.

De opmars van de OV-fiets toont echter dat steeds meer reizigers ook hier de fiets hebben 'ontdekt'. De fiets is duidelijk in opmars. In 2012 waren er 6% meer fietsritten dan in het jaar 2000. En die fietsritten zijn langer geworden. Het aantal fietskilometers steeg met 14%. Als we de grote steden op een rij zetten (zie grafiek), blijkt Utrecht het meest succesvol: 40% van het aantal verplaatsingen gebeurt met de fiets. Twaalf jaar eerder was dat nog maar 23%. Het verklaart deels de daling van het aantal autokilometers binnen Utrecht (6%). De stad Utrecht laat hier een zeer positieve ontwikkeling zien. 

Lees verder: Verkeersgroei tot 2020 (weer) minder dan verwacht

Lees verder

KvU-Café vrijdag 8 november: brainstorm over 80 km/h uur op de Utrechtse Ring

Vrijdag 8 november organiseren wij weer een KvU-Café in het Milieucentrum (Oudegracht 36). Thema voor deze vrijdag: 80 km/h op onze Utrechtse Ring en andere stedelijke ringwegen - voor een schonere lucht en minder geluidhinder. We willen ideeën uitwisselen en brainstormen over nieuwe acties. Dus kom meepraten tussen 17.00 en 18.00 uur. Iedereen is welkom.

80=pr8ig

80 km/h op de Ring Utrecht heeft diverse voordelen. Het scheelt aanzienlijk in de luchtvervuiling en het is een stuk stiller. Wijken als Lunetten, Rijnsweerd, Voordorp hebben al genoeg lawaai te verduren. Een belangrijk voordeel is dat er bij 80km/h makkelijk 12 rijstroken binnen de huidige bak van de A27 bij Amelisweerd passen. Uitbreiding van de wegcapaciteit, als je dat zou willen, past dus binnen het huidige wegprofiel. 

Vrijdag 8 november van 17.00 tot 18.00 uur

Utrechts Milieucentrum, Oudegracht 36, Utrecht. 

Lees ter inspiratie meer over: 

Snelheidsbeperking op de snelweg: wat heeft het voor zin?

Actie 80=pr8ig - goed voorbeeld doet goed volgen

Afschaffen van 80km-zones en 130km/h op de snelweg: waarom niet?

Brandbrief Adviesgroep Schone Lucht over aanvullende maatregelen tegen luchtvervuiling

Wij maken ons ernstig zorgen over de aanhoudende hoge luchtvervuiling en het uitblijven van voldoende maatregelen daartegen!

In het collegeprogramma staat dat het college de EU-normen voor luchtkwaliteit als minimumeis ziet. Tijdens de raadsvergadering van 3 oktober heeft wethouder Lintmeijer nogmaals verklaard ruim onder EU-normen uit te willen uitkomen. De gemeenteraad heeft toen een pakket aanvullende maatregelen vastgesteld (bovenop het ALU). Deze aanvullende maatregelen zijn volstrekt onvoldoende om in 2015 de EU normen te halen, laat staan om daar onder uit te komen zoals het college zich in 2010 heeft voorgenomen.

Recent onderzoek

Daarbovenop bevestigen recente gezondheidswetenschappelijke inzichten uit de Escape-projecten van Brunekreef e.a. en het nieuwste IARC-rapport dat de gezondheid door luchtverontreiniging nog meer geschaad wordt dan tot nu toe vaststond. Zo blijkt fijnstof het risico op een laag geboortegewicht met 18% te verhogen (Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study; gecoördineerd door het IRAS, Universiteit Utrecht). Volgens de Utrechtse onderzoeker Ulrike Gehring is dat "een duidelijke boodschap aan beleidsmakers om de kwaliteit van de lucht, die we allemaal inademen, te verbeteren" (bron). Het IARC, het agentschap voor kankeronderzoek van de WHO, concludeert dat luchtvervuiling (en fijnstof in het bijzonder) een belangrijke milieu-oorzaak is van sterftegevallen door kanker (zie persbericht).

De vele miljarden roetdeeltjes die het verkeer dagelijks in de stad uitbraakt dringen niet alleen diep in de longen door, maar komen ook via de longblaasjes in de bloedbaan met vergrote kans op hart- en vaatziekten tot gevolg.

Lees verder: Maatregelen en FAQ's

Plannen Doorfietsnet openbaar en uitbreiding OV-fiets in regio Utrecht

Wethouder Lintmeier maakte donderdag 17 oktober bekend dat het Utrechtse doorfietsnet rijp is voor consultatie. Binnen een maand zijn de plannen openbaar. Tijdens de behandeling van de begroting voor 2014 vroegen meerdere fracties naar de plannen voor doorfietsroutes. Het was raadsleden opgevallen dat er niets over in de begroting stond. De wethouder wil echter "vol inzetten op doorfietsroutes". Lintmeijer zal de begroting daarop aanpassen (definitief bij de voorjaarsnota, na de verkiezingen). 

Uitbreiding OV-fiets in regio

Het College is ook bezig met een uitbreiding van het OV-fiets systeem in Utrecht. De nieuwe P+R Uithof heeft al OV-fietsen; een tweede Uithof locatie op het Universiteitscentrum is in voorbereiding. Komende maand komt daar een locatie bij op kantorenpark Rijnsweerd. De gemeente kijkt naar aanvullende mogelijkheden aan de randen van de stad en in steden rond Utrecht. Meer OV-fietsen in de steden om Utrecht heen past prima in het beleid van regionale knooppuntontwikkeling, volgens Lintmeijer. Hij zal het bespreken met de regiopartners (gemeenten en het Bestuur Regio Utrecht). De bereikbaarheid van De Uithof is daarbij een mooi speerpunt. Een uitbreiding van het aantal OV-fietsen op station Bunnik bijvoorbeeld, zou de bereikbaarheid van De Uithof vergroten.

Gratis leenfietsen voor studenten

Vorige week meldde wethouder Lintmeijer dat het concept van gratis leenfietsen voor studenten misschien toe te voegen is aan het OV-fiets systeem. De fracties van Groenlinks en D66 zijn in ieder geval enthousiast over het gratis-leenfietsenplan (zie het artikel "Met de leenfiets van Bunnik naar De Uithof - serieus alternatief voor volle bus 12")

Meer info:

Reactie D66: Direct door met het doorfietsnet

Lees ook de notitie "Fietsbeleid tot 2015 en erna" van de Kracht van Utrecht en Fietsersbond.

Bekijk de kaarten van het Utrechtse Doorfietsnet (Fietsersbond en gemeente)

Met de leenfiets van Bunnik naar De Uithof - serieus alternatief voor volle bus 12

Het openbaar vervoer tussen Utrecht CS en De Uithof is al jaren zwaar belast. Zo rond half negen moeten studenten meerdere dubbelgelede bussen laten vertrekken zonder in te stappen. De tram zal daar over 5 of 6 jaar verlichting in brengen. Maar zolang die er nog niet is, zijn alternatieve oplossingen zeer welkom.

Sjors Honders en Jos Hopmans, masterstudenten Stadsgeografie, deden op initiatief van de Kracht van Utrecht onderzoek naar de mogelijkheid van een leenfietsensysteem op de randstations Bunnik, Utrecht Lunetten en Bilthoven. Verrassende conclusie is dat fietsen vanaf deze randstations een flinke tijdwinst oplevert. Een derde van de ondervraagde studenten wil bovendien wel een leenfiets gebruiken. Een leenfietsensysteem lijkt daarmee een serieus alternatief voor de volle bussen vanaf Utrecht CS.

Collegepartij Groenlinks reageert positief op leenfietsenplan

Raadslid Steven van Corler (Groenlinks) reageert positief op het idee van een leenfietsenplan: "GroenLinks Utrecht wil het plan ondersteunen als dit aansluit bij het huidige concept met de ov-fiets (bron)."  Hij zal op 10 oktober samen met D66 collega Bram Fokke in gesprek gaan met verkeerswethouder Lintmeijer over het leenfietsenplan. "Ik vind het een goed plan, zo'n fiets... Al is het de vraag of je zoiets gratis kunt aanbieden", aldus Van Corler (bron).

In gesprekken met Sjors en Jos hebben wij (Kracht van Utrecht) de nodige input geleverd voor inhoud en opzet van het onderzoek. Wij zijn daarom trots op het resultaat. Wij zien veel potentie in het stimuleren van het fietsgebruik vanaf de drie randstations. Het is een prima aanvulling op het regionale doorfietsnet rond De Uithof. We zullen het leenfietsenrapport zeker onder de aandacht brengen van onze contacten op De Uithof.  

Voor wie is de leenfiets?

Om de potentie van een leenfietsensysteem te onderzoeken, brachten Honders en Hopmans eerst in beeld hoe studenten eigenlijk naar De Uithof reizen. Het is de eerste keer dat de volledige "keten-mobiliteit" voor De Uithof in beeld wordt gebracht (zie grafieken). Een derde van de ondervraagde studenten fietst naar De Uithof. Bijna net zoveel reist echter via de 'keten' fiets-trein-bus. Van alle studenten die via Utrecht CS reizen is 62 procent onderweg één van de drie randstations gepasseerd. Het zijn studenten die ten Oosten van Utrecht wonen en waarschijnlijk niet over een fiets beschikken in de stad. De OV-fiets is geen logisch alternatief, aangezien de bus met de OV-studentenkaart gratis is. Medewerkers van de Universiteit Utrecht (zonder OV-jaarkaart) gebruiken vaker de fiets als natransport. Toch zijn ook zij een interessante doelgroep. Meer dan de helft van de medewerkers stopt namelijk nu al op een van de randstations. De potentiële tijdwinst is voor hen groot.

Lees verder: Reistijdwinst en potentie - benut de randstations

Elektrische bus in Utrechtse binnenstad vanaf december 2013

Op 8 december 2013 is het zover. De nieuwe Utrechtse busvervoerder Qbuzz rijdt vanaf die dag met drie elektrische bussen op de binnenstadslijn 2. Het bedrijf PROOV levert de e-bussen en laadstations. Tijdens Raadsinformatieavonden over schone lucht en de OV-concessie gaf de Kracht van Utrecht het advies om tenminste op lijn 2 met e-bussen te gaan rijden. We zijn blij dat dit advies is overgenomen. 

Optare Solo EV - Britse e-bussen

De bussen gaan de komende tien jaar door de binnenstad rijden. Qbuzz is wil op deze manier zien hoe het systeem in de praktijk werkt en of uitbreiding in de toekomst tot de mogelijkheden behoort. Volgens het Bestuur Regio Utrecht levert het Britse Optare de bussen, type Solo EV (bekijk hem in actie). Ze zijn 8 a 9.5 meter lang en worden via inductie (draadloos, als een elektrische tandenborstel) geladen bij meerdere haltes. Uiteraard komt er geen roet uit de uitlaat van de Solo EV's en zijn ze qua motorgeluid muisstil. In Nottingham rijden er al jaren acht Solo EV's mee in de dienstregeling. De bussen zijn zo populair dat de stad er dit jaar nog eens twintig bij heeft besteld.

Opstap naar meer schonere bussen

Hopelijk is de introductie van deze drie elektrische bussen de opstap naar een schoner busvervoer in Utrecht. Elektrisch busvervoer is qua milieuprestaties verreweg de beste keus. Tijdens de raadsinformatieavonden over schone lucht en de nieuwe bussen in Utrecht (OV-concessie) was onze inbreng om tenminste op lijn 2 voor volledig elektrische bussen te gaan. We zijn blij dat het Bestuur Regio Utrecht en Qbuzz mee zijn gegaan met dit advies. Met de inzet van meer elektrische en/of hybride bussen zou een grote stap gemaakt kunnen worden. 

In 2009 reed er al eens een elektrische inductiebus rond op lijn 2 in Utrecht. Het kleine Italiaanse busje, stil en schoon, was wel zo handig in de nauwe straten van onze oude binnenstad. Bekijk hier nog eens de beelden.

Lees ook: Kracht van Utrecht advies OV-concessie regio Utrecht

Vrijdagmiddag 17.00 uur KvU-Café in het Utrechts Milieucentrum

Nieuw vanaf vrijdag 27 september: het KvU-Café op vrijdagmiddag, van 17.00 tot 18.00 uur in het Utrechts Milieucentrum (Oudegracht 60). 

De Kracht van Utrecht komt altijd op vrijdagmiddag bij elkaar. Op 27 september is iedereen tussen 17.00 en 18.00 uur van harte welkom om met ons te praten over (nieuwe) initiatieven voor een duurzamere mobiliteit in de stad. Heb je ideeën, vragen of wil je met ons de discussie aangaan? Schuif dan aan in het Milieucentrum. Iedereen is welkom. 

In onze agenda leest u de onderwerpen die onze speciale aandacht hebben deze week. Maar komt u vooral ook met uw eigen ideeën, vragen en discussiepunten. 

KvU-Café, vrijdag 27 september v.a. 17.00 uur in het Utrechts Milieucentrum, Oudegracht 60, Utrecht.  

Minister stelt besluit en aanleg verbreding A27 en Ring Utrecht twee jaar uit

Prinsjesdag en Amelisweerd leidde woensdag tot deze kop in het AD: Minister Schultz beknibbelt niet op A27. In NRC Handelsblad stond woensdagavond: "Weinig geld voor asfalt... prioriteit voor verbreding Ring Utrecht." Blijkbaar vindt de minister dat dit voor Utrecht en ons land onnodige en geldverspillende plan nog steeds voor ca. 1 miljard kan worden uitgevoerd.

Maar zowel AD als NRC vermeldden niet dat de minister de uitvoering van de planstudie Ring Utrecht wel degelijk twee jaar heeft uitgesteld! Die conclusie valt te trekken uit de begrotingsstaat van het infrastructuurfonds voor het jaar 2014 (p.20) en het MIRT-projectenboek 2014 (p.131).

Besluit naar 2016, aanleg naar 2018

Minister Schultz stelt zowel besluit als start van de aanleg twee jaar uit. Het Tracébesluit verschuift van 2014 naar 2016; de realisatie staat nu voor 2018 gepland in plaats van 2016. Een deel van de ca. 1 miljard euro, die met de verbreding is gemoeid verschuift zelfs naar het MIRT-budget 2020-2028. Bovendien komt de Rijksbijdrage voor de Noordelijke Randweg Utrecht (NRU) nog eens twee jaar later vrij, nu in 2026-2028. Dat is 10 tot 12 jaar na de oorspronkelijke opening van de opgewaardeerde NRU... Zo zie je maar. De minister kan gebruik maken van de vele signalen over verminderde autogebruik en lagere filedruk en die signalen eenvoudig en pragmatisch omzetten in uitstel van aanleg.

Het betreft hier zeker geen afstel. Maar dit uitstel is wel een stap in de goede richting.

Bekijk hier de begroting van het infrastructuurfonds 2014 (opent in een popup)

Tabel: MIRT-Projectenboek 2014 - Voortgangsrapportage Tracéwetprojecten

NB: OTB/MER staat sinds april 2014 gepland voor het laatste kwartaal van 2015. 

Afkortingen: VGR = Voortgangsrapportage, Q = kwartaal, RL = Richtlijnen, (O)TB = (Ontwerp)Tracébesluit, MER = Milieueffectrapportage, R = Realisatie, Asw = Autosnelweg.