Asfaltwals versus slimmere oplossingen - Kamerdebat over de infrabegroting

Details

Gepubliceerd op vrijdag, 15 november 2013 13:35

Vijf en zes november sprak de Kamer over de begroting van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. De asfaltwals moet meer uitrukken, klonk het bij VVD en CDA. Van traditionele naar slimmere oplossingen riep de linkerzijde. De week voor het begrotingsoverleg had minister Schultz duidelijk gemaakt dat zij in asfalt niet meer de ultieme oplossing ziet. En dat was haar eigen partij in het verkeerde keelgat geschoten, zo leek het althans.

Impliciet verwees Schultz naar de Utrechtse verkeersproblemen: "Ik kan in de stad niet alle problemen oplossen met meer infrastructuur." Ook de PvdA kiest die richting: "Van asfaltdenken naar slimme bereikbaarheid", sprak Attje Kuiken. Ze verwees daarbij naar de trend dat jongeren minder zijn gaan autorijden. Het klinkt allemaal bemoedigend, maar de toekomst zal moeten uitwijzen of het werkelijk een wijziging van beleid betekent.

Beter Benutten en slimme bereikbaarheid

Minister Schultz is nog steeds enthousiast over het maatregelenpakket Beter Benutten. In gesprekken met grote bedrijven en organisaties wordt geprobeerd om bijvoorbeeld goederenvervoer duurzamer te regelen, e-bikes voor werknemers te stimuleren of mobiliteitsbudgetten te regelen die prikkelen om de auto thuis te laten. Schultz sprak over technologische ontwikkelingen, zoals parkeer- en reisapps, open data en de "zelfrijdende" auto. Volgens de minister is hier sprake van een trendbreuk:

"We moeten... in de infrastructuur investeren maar ook meer en meer het accent leggen op andere, slimmere oplossingen via het ov, de fiets of over water... Ik wil ook dat iedereen zelf de keuze heeft voor de slimste manier van vervoer." 

Roet, luchtkwaliteit en gezondheid – weinig beweging

Kamerleden stelden vele vragen over nut en noodzaak van snelheidsverhogingen en over de luchtmetingen in de wijk Overschie in Rotterdam. Het antwoord was hetzelfde als altijd: "We houden ons aan de EU-normen", en daarmee is de kous af. Gevolgd door de dooddoener: "Wegen zijn tegenwoordig zo breed geworden; daar hoort een andere snelheid bij." Het irriteerde SP-Kamerlid Van Gerven behoorlijk: "Het Kabinet bagatelliseert het gezondheidsprobleem van luchtverontreiniging en verschuilt zich achter de Europese normen."

De SP had een uitstekende inbreng op dit thema. Verschillende oplossingen stelde de SP voor, zoals strengere uitstootnormen combineren met de APK en een uitsterfbeleid voor bromscooters ("die ontiegelijk smerige bromscootertjes, die afgeknepen lawaaimachines"). De SP-moties, ook eentje over 80 km/h op stedelijke ringwegen, kregen geen steun van het Kabinet.

Staatssecretaris Mansveld koos andere bewoordingen dan de minister: "Onze lucht is nog niet schoon genoeg." Mansveld zegt zich in te blijven zetten voor strengere normen in Europees verband. De staatssecretaris onderkent het gevaar van roet op de gezondheid. Ze verwees daarbij nadrukkelijk naar de Utrechtse Milieuzone als mogelijke oplossing ("We hebben alle kleine beetjes nodig om de EU-normen te halen"). 

Bromfietsmoties wél aangenomen

Kamerlid Dik-Faber gaf in haar betoog aan wat het belang is van een landelijk roetmeetnet en van een uitstootnorm voor roet en ultrafijnstof. Ondanks de woorden van Mansveld haalden haar moties hierover geen meerderheid. Wel succes had Dik-Faber met twee brommermoties. Een motie die de regering opdraagt zich hard te maken voor een Europese ultrafijnstof-norm voor brommers, kreeg steun van de Kamer. Een tweede motie over het strenger controleren op de verkoop van brommers die feitelijk niet aan de wettelijke milieunormen voldoen, werd aangenomen. 

Lees verder over fietsbeleid en natuurcompensatie bij infraprojecten

Lees verder

Mobiliteitsbalans 2013: Meer fiets en minder groei van het autoverkeer

Details

Gepubliceerd op woensdag, 13 november 2013 15:16

Het Kennisinstituut voor Mobiliteitsverkeer (KiM) geeft jaarlijks een mobiliteitsbalans uit. Het KiM wil hiermee een bijdrage leveren aan beleidsvorming, wetenschap en het maatschappelijke debat. De balans van 2013 gaat in op de verkeersprognoses tot 2020, trends in mobiliteit en de ontwikkeling van het fietsgebruik in Nederland. Kort samengevat: De verkeersprognose voor 2020 moet naar beneden worden bijgesteld, jongeren en dertigers zijn minder gaan autorijden en de fiets is met een flinke opmars bezig.

Stabiel autogebruik sinds 2008

Het autogebruik in Nederland is redelijk stabiel sinds 2008. Tegelijkertijd is het reistijdverlies al jaren sterk aan het dalen (in 2012 14%). Inmiddels zitten we bijna op het niveau van het jaar 2000. Door deze daling stelt het KiM de verkeersprognose voor het jaar 2020 naar beneden bij. Een frappant detail is dat een deel van de (auto)groei die we nog hebben, veroorzaakt wordt door de aanleg van extra rijstroken. Het zorgt voor meer snelwegverkeer én extra auto's in de spits. Meer asfalt en meer auto's gaan hand-in-hand.

Voor Utrecht lopen de ontwikkelingen opvallend uiteen. Bínnen de stad is het aandeel autobestuurders in het verkeer met 6% gedaald sinds 2000 (aandeel in km), vooral in het zakelijke- en woon-werkverkeer. In de relatie stad en regio groeide het aandeel autobestuurders juist met 6%. Gezien de uitstekende ontsluiting per OV is dat opmerkelijk, aldus het KiM (Mobiliteitsbalans 2013, p. 86). 

Onzekere trends in mobiliteit

Sinds 1995 zijn jongeren en dertigers (18-39 jaar) minder gaan autorijden (zie grafiek rechts). Dit uit zich in minder verplaatsingen en minder afgelegde autokilometers. Veertig- en zestig-plussers daarentegen zijn de auto juist meer gaan gebruiken. Als deze trend doorzet, zal dat uiteindelijk tot een structurele afname leiden. Het KiM verwacht dat echter niet, hoewel een sterk argument daarvoor ontbreekt. De daling zou kunnen samenhangen met niet structurele factoren, zoals werkloosheid of het volgen van onderwijs in een grote stad (met veel OV). Pas als deze groep jongvolwassenen over tien, twintig jaar hetzelfde mobiliteitsgedrag vertoont, is er sprake van een duidelijke neerwaartse trend. Welke rol de deelauto - sterk in opkomst - daarbij gaat spelen is nog niet helder. Verkeersprognoses voor de komende decennia zullen in ieder geval uitermate onzeker zijn. Uitgaan van het worst-case scenario zou zo wel eens onnodig duur kunnen uitvallen, met de verbreding van de A27 bij Amelisweerd als treffend voorbeeld.

Meer fietsritten, meer fietskilometers en ruimte voor groei

De opkomst van de elektrische fiets is duidelijk zichtbaar in de stijging van het aantal fietskilometers. Volgens het KiM vervangt 18% van de e-bike-kilometers een autorit. Het toont vooral de potentie van de e-bike aan. Ruimte voor groei zien we ook bij stations. Aan de 'activiteitenkant' van een treinreis is het fietsgebruik namelijk slechts 11%; aan de 'thuiskant' is dat maar liefst 50%. Een verklaring hiervoor geeft het KiM niet. Voor veel mensen zal het OV aan de 'activiteitenkant' van een reis een prima alternatief zijn.

De opmars van de OV-fiets toont echter dat steeds meer reizigers ook hier de fiets hebben 'ontdekt'. De fiets is duidelijk in opmars. In 2012 waren er 6% meer fietsritten dan in het jaar 2000. En die fietsritten zijn langer geworden. Het aantal fietskilometers steeg met 14%. Als we de grote steden op een rij zetten (zie grafiek), blijkt Utrecht het meest succesvol: 40% van het aantal verplaatsingen gebeurt met de fiets. Twaalf jaar eerder was dat nog maar 23%. Het verklaart deels de daling van het aantal autokilometers binnen Utrecht (6%). De stad Utrecht laat hier een zeer positieve ontwikkeling zien. 

Lees verder: Verkeersgroei tot 2020 (weer) minder dan verwacht

Lees verder

KvU-Café vrijdag 8 november: brainstorm over 80 km/h uur op de Utrechtse Ring

Details

Gepubliceerd op donderdag, 07 november 2013 12:40

Vrijdag 8 november organiseren wij weer een KvU-Café in het Milieucentrum (Oudegracht 36). Thema voor deze vrijdag: 80 km/h op onze Utrechtse Ring en andere stedelijke ringwegen - voor een schonere lucht en minder geluidhinder. We willen ideeën uitwisselen en brainstormen over nieuwe acties. Dus kom meepraten tussen 17.00 en 18.00 uur. Iedereen is welkom.

80=pr8ig

80 km/h op de Ring Utrecht heeft diverse voordelen. Het scheelt aanzienlijk in de luchtvervuiling en het is een stuk stiller. Wijken als Lunetten, Rijnsweerd, Voordorp hebben al genoeg lawaai te verduren. Een belangrijk voordeel is dat er bij 80km/h makkelijk 12 rijstroken binnen de huidige bak van de A27 bij Amelisweerd passen. Uitbreiding van de wegcapaciteit, als je dat zou willen, past dus binnen het huidige wegprofiel. 

Vrijdag 8 november van 17.00 tot 18.00 uur

Utrechts Milieucentrum, Oudegracht 36, Utrecht. 

Lees ter inspiratie meer over: 

Snelheidsbeperking op de snelweg: wat heeft het voor zin?

Actie 80=pr8ig - goed voorbeeld doet goed volgen

Afschaffen van 80km-zones en 130km/h op de snelweg: waarom niet?

Groeiscenario's van het verkeer: Wil minister Schultz van twee walletjes eten?

Details

Gepubliceerd op dinsdag, 22 oktober 2013 15:28

Groeiscenario's van het verkeer op Rijkswegen zijn van groot belang voor het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. De scenario's zijn een belangrijk ingrediënt voor de monitoring van de luchtkwaliteit. Ze staan ook aan de basis van allerlei uitbreidingsplannen, zoals die van de A27 bij Amelisweerd. Gerard Cats toonde in zijn artikel Noodzaak van verbreding bak bij Amelisweerd volgens de groeiscenario's aan dat de gebruikte groeiscenario's een veel te hoge groei van het verkeer voorspellen. De werkelijke groei van het verkeer blijkt nu zo ver achter te lopen, dat de minister heeft besloten haar groeiscenario's bij te stellen, maar alleen voor de periode 2011-2015. Met een extra hoge groei na 2015 komt ze in 2020 toch weer op het oude (hoge) scenario uit.

Bijstelling voor 2015 - maar onrealistische groei daarna

De grafiek hiernaast maakt duidelijk wat er gebeurt (klik op de grafiek voor een uitvergroting). De groei van het autoverkeer, de grijze stippellijn, zou voor de periode 2011 - 2015 maar liefst 20% bedragen. "Deze groei over een periode van 4 jaar is onrealistisch en leidt tot mogelijk onterechte knelpunten in de NSL monitorings-rapportage", aldus de minister.

Vanaf 2015 zien we de nieuwe raming voor de periode 2015 tot 2020. Deze groene stippellijn loopt steil naar boven, naar de oorspronkelijke raming van het "GE scenario" voor 2020. Dit scenario van (zeer hoge) groei staat sinds 2009 aan de basis van veel plannen voor uitbreiding van het Rijkswegennet. De plannen voor de A27 bij Amelisweerd – ontstaan vóór 2009 - hebben zelfs een nog extremere groei als basis (het EC scenario). Voor het ministerie is het - met het oog op uitbreidingsplannen - belangrijk dat de raming voor 2020 ongewijzigd blijft. De bijbehorende groei van maar liefst 24% over een periode van vijf jaar is echter volstrekt onrealistisch. 

Elastiek-statistiek

Het is duidelijk. De minister heeft een elastiekje nodig om van twee walletjes te eten. Aan de ene kant voldoen aan de EU-normen voor luchtkwaliteit in 2015 en aan de andere kant alle prognoses laten staan als onderbouwing van extra asfalt. De groei-raming in het groen is als een elastiek, dat in het midden naar beneden wordt geduwd. De basis - en het eindpunt - blijft altijd het GE-scenario van hoge groei. De bijstelling naar beneden voor het jaar 2015 is natuurlijk realistisch. Maar met luchtvervuiling op zich heeft het niets te maken. Een belangrijk effect kan zijn dat er tot 2015 geen extra maatregelen genomen hoeven te worden om aan de EU-normen te voldoen. Pas eind 2016 zal duidelijk zijn of we in 2015 de normen wel of niet hebben gehaald. Dat is dus een zaak voor het volgende Kabinet... 

Voor 2015 wordt de lucht dus alleen schoon "gerekend". De minister gaat niet zover om voor 2020 haar conclusies te trekken. En dat is jammer, want een groei van 24% is absoluut niet reëel. Bovendien is de bijstelling gebaseerd op het jaar 2011. De groei van het verkeer was in 2012 en 2013 dermate laag dat de nieuwe raming voor 2015 nog aan de hoge kant is.

Wij zijn benieuwd waarop de minister de groei van het verkeer na 2015 baseert. Maar belangrijker: Van statistiek is onze lucht nog nooit schoner geworden. Om de gezondheidsschade ten gevolge van het autoverkeer in te perken zijn -werkelijke- maatregelen noodzaak. 

---

Bron grafiek: Verantwoordingsdocument Verkeersintensiteiten HWN 2015

Tekst: Olivier Beens

Brandbrief Adviesgroep Schone Lucht over aanvullende maatregelen tegen luchtvervuiling

Details

Gepubliceerd op dinsdag, 22 oktober 2013 13:58

Wij maken ons ernstig zorgen over de aanhoudende hoge luchtvervuiling en het uitblijven van voldoende maatregelen daartegen!

In het collegeprogramma staat dat het college de EU-normen voor luchtkwaliteit als minimumeis ziet. Tijdens de raadsvergadering van 3 oktober heeft wethouder Lintmeijer nogmaals verklaard ruim onder EU-normen uit te willen uitkomen. De gemeenteraad heeft toen een pakket aanvullende maatregelen vastgesteld (bovenop het ALU). Deze aanvullende maatregelen zijn volstrekt onvoldoende om in 2015 de EU normen te halen, laat staan om daar onder uit te komen zoals het college zich in 2010 heeft voorgenomen.

Recent onderzoek

Daarbovenop bevestigen recente gezondheidswetenschappelijke inzichten uit de Escape-projecten van Brunekreef e.a. en het nieuwste IARC-rapport dat de gezondheid door luchtverontreiniging nog meer geschaad wordt dan tot nu toe vaststond. Zo blijkt fijnstof het risico op een laag geboortegewicht met 18% te verhogen (Ambient air pollution and low birthweight: a European cohort study; gecoördineerd door het IRAS, Universiteit Utrecht). Volgens de Utrechtse onderzoeker Ulrike Gehring is dat "een duidelijke boodschap aan beleidsmakers om de kwaliteit van de lucht, die we allemaal inademen, te verbeteren" (bron). Het IARC, het agentschap voor kankeronderzoek van de WHO, concludeert dat luchtvervuiling (en fijnstof in het bijzonder) een belangrijke milieu-oorzaak is van sterftegevallen door kanker (zie persbericht).

De vele miljarden roetdeeltjes die het verkeer dagelijks in de stad uitbraakt dringen niet alleen diep in de longen door, maar komen ook via de longblaasjes in de bloedbaan met vergrote kans op hart- en vaatziekten tot gevolg.

Lees verder: Maatregelen en FAQ's