Nederland zal ook volgend jaar niet voldoen aan de Europese luchtnormen

Nederland voldoet nog steeds niet aan de Europese luchtnormen voor fijnstof en stikstof. Voorlopig zal dat ook zo blijven. Dat blijkt uit de jaarlijkse Monitoringsrapportage NSL 2015 van het RIVM. Sterker nog, de prognose voor het aantal overschrijdingen voor NO2 is gestegen. Het aantal bijna-overschrijdingen groeide zelfs met een kwart.

De onzekerheden zijn bovendien groot. Het RIVM verklaart "dat het aantal overschrijdingen tot 15 keer hoger kan uitvallen dan onder de huidige aannames is berekend." (p11)

Het hele idee van het NSL (Nationale Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit) was om tijdig te voldoen aan de Europese grenswaarden voor luchtkwaliteit. Dat is dus niet gelukt, kunnen we nu al (bijna) stellen.

Hoge waarden rond grote steden

De problemen doen zich vooral voor rond snelwegen in de Randstad, daar waar veel mensen aan luchtverontreiniging worden blootgesteld. Een van de oorzaken is mogelijk een aanpassing van de NOx-emissiecijfers voor dieselbestelauto's. Deze geven "een stijging in concentratie dicht in de buurt van drukke rijkswegen tot ongeveer 2 µg/m3." (p.43) In stedelijke agglomeraties is de stijging gemiddeld 0,5 µg/m3 (p.44). De verhoging van de emissiecijfers voor Euro-5 dieselbestelauto's zijn een gevolg van praktijkmetingen die erg hoog uitvielen (6 tot 8 keer hoger dan de emissienorm).

Het RIVM zegt overigens niets over een eventuele aanpassing van emissienormen voor dieselauto's. Het is een interessante vraag hoe het hele dieselgate gebeuren hier inpast. Gezien het grote aantal bijna-overschrijdingen lijkt dat problematisch. Interessant of niet, het netto-effect van dieselgate zou (nog) niet te bepalen zijn. RIVM (p.45):

"Voor de overige emissiefactoren is het niet mogelijk om een netto algemeen effect van de veranderingen te bepalen doordat de emissies voor de verschillende typen verkeer en stoffen niet uniform toe- of afnemen. Het netto-effect zal in de praktijk van de verkeerssamenstelling en snelheden afhangen."

Blijkbaar is het bestelauto-wagenpark uniform genoeg om de emissienorm te verhogen, maar is dat bij "wegverkeer" - een veel bredere categorie - erg lastig. TNO zou bij het bepalen van de wegverkeer emissiecijfers wel degelijk afwijkende praktijkemissies verwerken. Naar het gemiddelde effect daarvan is het echter gissen.

Dieselgate als oorzaak overschrijdingen

Dat klinkt allemaal nodeloos vaag. De kop van Nieuwsuur op 5 december 2015 is wat dat betreft wel helder, ook al is het veel te simpel gesteld: "Nederland voldoet aan norm, als auto's uitstoten wat ze beloven" (of: Nederland voldoet aan norm, als het Kabinet doet wat het met het NSL belooft) . Het RIVM stelt dat de NOx uitstoot met name in grote steden nog te hoog is. Zij wijst vuile diesels aan als concrete oorzaak. Joost Wesseling en Guus Velders blijken het effect van hoge praktijkemissies al in 2013 te hebben uitgerekend. Zij komen op basis van de inzichten uit 2013 tot een gemiddeld effect van min 2,0 µg/m3 NOx in 2015, als auto's zo schoon zouden zijn als de officiele norm (verwacht gemiddeld "bevolkings-gewogen" effect). Die "min twee" is een trouwens groter verschil dan je zou denken. Uitgedrukt in kilogrammen heb je het over een uitstoot van 50 in plaats van de officiële 74 miljoen kilogram stikstofdioxide in heel Nederland (personenauto's en vrachtverkeer).

"Zolang diesels niet schoon zijn, zouden ze volgens het RIVM uit de grote steden geweerd moeten worden", staat in het Nieuwsuur artikel. Dat zijn tenminste heldere uitspraken. Autohandelaar Bram Heijne is ook helder. De twintig sjoemeldiesels in zijn showroom vinden nog gretig aftrek. "Er is sinds september niks veranderd. We hebben er net zoveel verkocht als normaal", zegt hij tegen Nieuwsuur.

Bron: RIVM (2015) - Monitoringsrapportage NSL 2015, stand van zaken Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit. Publiekssamenvatting en rapport. 

--

Tekst: Olivier Beens | Kracht van Utrecht

Op weg naar en met 400.000 inwoners: Hoe gaat dat? KvU bijeenkomst 27 november

Utrecht is op weg naar 400.000 inwoners rond 2030. Wat betekent dat voor Utrecht, voor de ruimte in onze stad? Wat zijn de consequenties voor verkeer en groen? En maken we samen die beweging? Op vrijdag 27 november vragen we jouw naar je visie. Een KvU bijeenkomst over ruimte, mobiliteit en de betrokkenheid van de stadsbewoner.

Utrecht groeit

Op 4 november opende de gemeente Utrecht in het Stadskantoor het debat over de verdere ruimtelijke ontwikkeling van Utrecht. Het is te verwachten dat Utrecht binnen 15 jaar groeit naar een inwonertal van 400.000. Dat zijn heel wat mensen erbij, zo'n 60.000. Wat betekent dat voor de stad? Hoe en waar is dat op te vangen, in de stad of daar buiten? Hoe zit het met natuur en groen in zo'n stad? Dat zijn belangrijke vragen die we ons nu moeten stellen.

Meer mobiliteit efficienter opvangen

Een andere, zeker zo belangrijk punt: Wat betekent de groei voor het verkeer en voor de openbare ruimte? Staan we nu niet voor de uitdaging om meer dan ooit te kiezen voor ruimte om te fietsen, te wandelen en voor een goed en schoon openbaar vervoer?

Utrecht maken we samen. Dus hoe maken we samen als stad die beweging? Kom meepraten en meedenken op deze Kracht van Utrecht bijeenkomst. Ruimtemaker Frans Soeterbroek - @ruimtemaker - verzorgt de inleiding, en daarna is het aan jullie. 

--

Op weg naar en met 400.000 inwoners: Hoe gaat dat?

Wat: Kracht van Utrecht bijeenkomst - iedereen is welkom

Waar: Milieucentrum Utrecht, Oudegracht 60 in Utrecht

Datum/tijd: vrijdag 27 november van 15.00 tot 17.00 uur, met aansluitend vanaf 17.00 uur een borrel

Opgeven (in verband met de ruimte, ja echt): Stuur een mailtje aan Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Download de flyer

Fietsenstallingen onder het perron - stations Houten en Utrecht Zuilen vergeleken

In de stadsregio Utrecht zijn er veel kleinere stations waar je je fiets pal onder de perrons kan stallen. Een dergelijke voorziening maakt veel verschil ten opzichte van stations met buitenstallingen. Twee voorbeelden gaan we eens nader bekijken: Houten en Utrecht Zuilen. Hoe verschillen de fietsvoorzieningen van beide stations en wat betekent dat voor toekomstige ontwikkelingen?

– een bijdrage van Guus Albrecht (tekst), met foto's van Cor van Angelen

Station Houten: ruime fietsenstalling onder het spoor

Dit station bestaat uit een 270 meter lang eilandperron met vier sporen; twee per richting, naar Geldermalsen en Utrecht CS. Op dit station stoppen uitsluitend sprinters. Onder het perron en de sporen bevindt zich een fietsenstalling voor 3100 fietsen. Het geheel ligt in het centrum van de stad en is alleen te voet en te fiets bereikbaar. Het kernwinkelgebied en het stadhuis bevinden zich direct rond het station; gezien de ruimte is het handig dat de stalling onder perron en sporen is gesitueerd. Het busstation ligt iets ten zuiden van het station en wie per auto komt, parkeert in nabijgelegen parkeergarages of op parkeerplaatsen op straat.

Houten is vooral als fietsstad ontwikkeld. De fietsstraat Onderdoor loopt letterlijk onder perron en sporen en is alleen voor voetgangers en fietsers bedoeld. Het perron is zowel voor mensen met een lichamelijke beperking als voor mensen met omvangrijke reisbenodigdheden met een lift toegankelijk. De fietsenstalling onder dit station is bewaakt en wordt door veel forensen gebruikt. In twee lagen, verdeeld over veel rekken, kan je je fiets stallen.

Station Utrecht Zuilen: buitenstallingen en een vierbaansweg

Zoals het station in Houten is ook Utrecht Zuilen een station dat bestaat uit een 270 meter lang eilandperron met vier sporen; twee per richting, naar Breukelen en Utrecht Centraal. In de ochtend, late middag en vroege avondspits kunnen reizigers verder naar Amsterdam, Zaandam en Uitgeest. Ook hier stoppen uitsluitend sprinters. De sneltreinen rijden op de buitensporen, wat ook in Houten het geval is. Perron en sporen liggen hier hoog boven straatniveau.

In tegenstelling tot station Houten, waar onder het perron een fiets/voetgangerspassage loopt, vind je onder Station Zuilen de drukke Cartesiusweg, die onderdeel is van de Utrechtse binnenring. Deze weg is vierbaans met aan weerszijden vrije fiets- en voetpaden. Pal onder het station stopt buslijn 30, een lijndienst van Leidsche Rijn naar de Uithof via Overvecht. Voor auto's zijn in de nabijheid van dit station geen ruime parkeerplaatsen. Er is een lift, maar de roltrappen ontbreken.

Fietsvoorzieningen en (niet centrale) ligging in de wijk

Vinden we in Houten een fietsenstalling geïntegreerd in het station, in Zuilen staan de fietsen in open rekken en kluizen deels onder het perron en sporen, maar toch vooral buiten, aan beide zijden van de Cartesiusweg. De situatie is geheel anders dan in Houten. Je fiets binnen stallen in plaats van op een tochtige en winderige plaats, is er niet bij. Afdakjes zijn er gelukkig wel. Technisch is het natuurlijk wel mogelijk om ook in Zuilen de stalling volledig onder perron en sporen aan te leggen. Het is jammer dat hier bij de aanleg van het station jaren geleden geen rekening mee is gehouden.

Bevindt het station Houten zich in het centrum van die plaats, in de wijk Zuilen is dit duidelijk niet het geval. De woonwijken Zuilen en Ondiep liggen ten oosten van het spoor, terwijl zich aan de westkant het bedrijventerrein Cartesiusweg bevindt. Het Julianapark ligt een stukje verderop, net als de Amsterdamsestraatweg. De Straatweg is een belangrijke winkelstraat voor Zuilen en Ondiep.

Lees verder: toekomstige ontwikkelingen rond station Zuilen

Meer files? Nee, de mobiliteitsgroei zit alleen in OV en fiets. Dat is het verhaal

Afgelopen donderdag was het weer zover. De minister publiceerde het viermaandelijkse rapport Publieksrapportage Rijkswegennet en zong luidkeels bij het tv-programma Pauw dat de files weer zullen toenemen. Maar dat is niet het juiste verhaal.

Ook wij vallen in herhaling (2013) - vallen in herhaling (2014) - en zullen dat blijven doen: De mobiliteitsgroei van het afgelopen decennium zit in het gebruik van ov en fiets. Daar zit de potentie om mobiliteitsgroei op te vangen en te verduurzamen. Het ministerie weet dat, maar blijft op de oude koers varen.

Spectaculiere groei treingebruik zet door

Het vrijdag (een dag later dus, je zou er bijna iets achter zoeken) gepubliceerde Mobiliteitsbeeld 2015 van het KiM - onderdeel van het Ministerie van I&M - herhaalt het beeld van de afgelopen jaren. Het aantal autokilometers in Nederland is stabiel sinds 2008; groei zit er simpelweg niet meer in. De filedruk was ondanks een lichte stijging afgelopen jaar in geen 15 jaar zo laag. Het fietsgebruik is het afgelopen decennium daarentegen spectaculair gestegen met bijna 9% sinds 2004. De trein dendert daar nog eens overheen met 25% stijging sinds 2004. 

Trein belangrijkste vervoermiddel op diverse verbindingen in Randstad

Het is ontnuchterend om te zien hoe er in de Utrechtse snelwegen wordt geinvesteerd, terwijl er juist op het spoor - door die enorme groei - knelpunten bestaan (nu, niet ergens in de komende 10 jaar). En kijk eens naar de potentie: Meer mensen nemen de trein dan de auto tussen Den Haag en Utrecht, tussen Den Haag en Leiden, tussen Utrecht en Amsterdam. Ook de treinverbindingen Utrecht - Rotterdam, Utrecht - Amersfoort en Amsterdam - Den Haag nemen 45% of meer van alle verplaatsingen voor hun rekening. 

Figuur: Modal split tussen zeven steden in de Randstad, uit Mobiliteitsbeeld 2015 (KiM)

Fiets groeit en is koning in steden

Binnen steden is het de fiets die het grootste deel van de woonwerk-verplaatsingen bepaalt. In Utrecht en Amsterdam en steden als Groningen, Leeuwarden, Enschede, Leiden en Zwolle zorgt de fiets voor meer dan 50% van alle werkverplaatsingen binnen de stad. Het is een van de redenen dat twintigers veel minder autorijden dan voorheen. Steeds meer wonen zij in steden, waar je gewoonweg geen auto nodig hebt. Nu denkt het KiM dat zij later wel een auto gaan aanschaffen, maar dat is nog maar te bezien. Als steden aantrekkelijk zijn voor deze leeftijdsgroep, blijven zij er wonen en zal het autogebruik blijvend laag zijn. Parkeertarieven blijken daar ook bij te helpen. Hogere parkeertarieven doen autogebruik dalen, zo stelt het KiM (p.99). 

Het KiM heeft in een aparte publicatie de trends in fietsen en lopen op een rij gezet. De titel - Fietsen en lopen, de smeerolie van onze mobiliteit - is alvast veelbelovend. Voor luie lezers: zie de infographic. 

Figuur: Modal split woon-werkverplaatsingen binnen 22 steden (KiM 2015).

Lees zelf Mobiliteitsbeeld 2015 en trek je eigen conclusies. Het rapport bevat een schat aan informatie, waaronder een gedetailleerde verklaring van autogebruik in Utrecht (verschillen tussen postcodegebieden, zie p. 118). En deel die boodschap, want het is blijkbaar nodig om het Ministerie van I&M haar eigen conclusies duidelijk te maken. We willen een eerlijk verhaal, niet dat constante gespin van de minister om de mega-investeringen in snelwegen veilig te stellen.

- via de website versie

- via de pdf versie

Kracht van Utrecht bijeenkomst op de Dag van de Duurzaamheid 9 oktober

Hoe wordt Utrecht een duurzame, gezonde stad in relatie tot mobiliteit?

Kom vrijdag 9 oktober 2015 naar de bijeenkomst van ons Kracht van Utrecht-initiatief. We sluiten aan bij de Dag van de Duurzaamheid van Urgenda, de landelijke club die de rechtszaak over klimaatdoelstellingen heeft gewonnen.

Iedereen is welkom, jong en oud en in het bijzonder studenten en docenten van hogeschool en universiteit, die onderzoeksvragen en onderwerpen voor stages zoeken. Kijk eens op onze pagina Onderzoek & Onderzoeksvragen voor inspiratie uit eerdere (student)onderzoeken, die in samenwerking met ons zijn uitgevoerd.

Geef je op via een e-mail aan Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Download the flyer / poster (en stuur hem door aan geïnteresseerden). 

Dus pak je agenda erbij voor 9 oktober tussen 15.00 en 18.00 uur, Milieucentrum, Oudegracht 60, Utrecht.

• 14.30 uur: inloop en kennismaking
• 15.00 uur: Start met presentatie Ton van Rietbergen (Geowetenschappen, Universiteit Utrecht) over de netwerkkracht van Utrecht
• 15.30 uur: vragen en ideeën
• 16.15 uur: uitwerking in pitches
• 17.00 uur: hapje/drankje, uitwisselen mogelijke stage-opties
• 18.00 uur: sluiting

--

Gespreksleiding: Jan Korff de Gidts, Kracht van Utrecht (thema's onderzoek en onderwijs)

Meer informatie: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. / 06 3363 0344

Het Kracht van Utrecht-initiatief is een burgerinitiatief van Utrechtse bewoners en experts, die een omslag in denken willen bewerkstelligen in de verduurzaming van ruimgebruik en mobiliteit. Onderdeel hiervan is het besef dat autoverkeer zorgt voor 30% van alle Nederlandse CO2-emissies, voor ongezonde lucht en lawaai, en het bovendien enorm veel leefruimte opslokt.

Onderzoek effecten intensief gebruik Waterlinieweg tijdens eventuele verbreding A27

Donderdag 24 september behandelt de commissie Stad en Ruimte diverse verkeers- en gebiedsplannen die het College dit jaar naar buiten heeft gebracht. Enige dagen geleden heeft de raad daarover al een brief mogen ontvangen van het Bewonersinitiatief 'Laat Lunetten niet stikken', mede ondertekend door het Bewonersoverleg Lunetten (BOL).

In de brief vraagt het Bewonersinitiatief aandacht voor het zeer intensieve gebruik van de Waterlinieweg wanneer deze als alternatief wordt gebruikt tijdens eventuele verbredingswerkzaamheden voor de Ring Utrecht, in het bijzonder de verbreding van de bak van de A27 in Amelisweerd.

Veel extra verkeer, geluidoverlast en luchtvervuiling gedurende 10 jaar?

In de gebiedsagenda wordt de Waterlinieweg genoemd als omleiding tijdens de bouw van de Ring, dus van 2018 tot 2026-2028. Deze weg is nu al behoorlijk vol en we verwachten extra files, verstopte toe- en afritten, extra luchtvervuiling en geluid. Het Bewonersinitiatief verzoekt de raad om het College een onderzoek te laten doen naar de effecten van het langdurige gebruik van de Waterlinieweg tijdens die werkzaamheden en tevens de daaruit mogelijk voortvloeiende wettelijke beschermende maatregelen te nemen. Dat zou volgens de richtlijnen en advies van de Commissie MER moeten plaatsvinden.

Breed onderzoek naar effecten verbreding Ring Utrecht

De Kracht van Utrecht onderschrijft deze brief volledig. Daarnaast adviseren wij een dergelijk onderzoek ook breder te trekken, namelijk voor alle relevante gebiedsagenda's, daar de effecten niet slechts op de Waterlinieweg zijn te verwachten. Het lijkt ons hiervoor raadzaam om, eventueel samen met relevante partijen zoals het Science Park en de U15, tijdig een breder regionaal herkomst/bestemmingsonderzoek op te zetten.

Daarnaast wijzen wij er op, dat een verbreding van de bak van de A7 in Amelisweerd volkomen onnodig is. Denk daarbij onder meer aan de door ons geanalyseerde groeicijfers voor de A27 (absurde cijfers, een reële prognose geeft amper groei) en de negatieve uitkomst van de vorig jaar gepubliceerde maatschappelijke kosten/batenanalyse. Het hierboven genoemde regionale herkomst/bestemmingsonderzoek kan tevens dienen als input voor passende oplossingen zonder verbreding van de bak. Daarmee kan niet alleen het Rijk zich 1,2 miljard besparen (meegerekend 100 miljoen voor de tijdelijke maatregelen tijdens de verbredingswerkzaamheden) en ook heel wat verkeersellende in de stad voorkomen.

--

Jos Kloppenborg & Jan Korff de Gidts | Kracht van Utrecht

Nieuwsbrief Kracht van Utrecht & Vrienden van Amelisweerd september 2015 uit

Onze september nieuwsbrief is uit, met de laatste nieuwtjes van de Kracht van Utrecht en Vrienden van Amelisweerd. Lees (in de webversie) waar wij zoal mee bezig zijn en stuur ons uw op- en aanmerkingen, ideeën en reacties Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. . 

Met in deze nieuwsbrief de volgende onderwerpen: 1) Breed ontwerp NRU Overvecht "wolf in schaapskleren"; 2) Kansen: groei van het Utrechtse autoverkeer is er uit; 3) Duurzaamheidsagenda en de Kracht van Utrecht; 4) Dag van de Duurzaamheid op 9 oktober; 5) KvU College Tour - help ons met onderzoeksvragen; 6) Bijeenkomst Vrienden van Amelisweerd op woensdag 23 september en 7) Boek en excursie door Bea Groen. 

Lees nieuwsbrief 48

Nederland App de Fiets! fietstelweek - meedoen kan nog t/m zondag 20 september

Van 14 tot en met 20 september wordt Nederlands grootste fietsonderzoek ooit gehouden. Met zoveel mogelijk fietsers worden al onze fietsbewegingen in kaart gebracht. Download de App de Fiets! en doe mee! Je hoeft er niet de hele week voor de fietsen. Alle fietsritten t/m zondag de 20e zijn welkom. 

Check fietstelweek.nl voor alle info of surf direct naar de iTunes store (iphone app) of Google play store (android app). 

Waarom de fietstelweek?

Over het gebruik van auto en OV is veel bekend. De 14 miljoen fietsers in Nederland zijn veel minder onderwerp van studie geweest. Dit onderzoek gaat na hoe we van A naar B rijden, met welke snelheid, op welke tijdstippen, met hoeveel tegelijk en waar fietsers de grootste vertragingen oplopen. Hoe meer kennis er is, hoe beter.

Eerste cijfers

Op maandagochtend begonnen 44.000 fietsers met de App de Fiets! In de Provincie Utrecht zijn dat er nu (woensdagmiddag) een kleine 6500. De fietstelweek zelf meldt via twitter al enkele leuke weetjes. Zo fietsen wij in de provincie Utrecht blijkbaar het langzaamste (17.7 km/h vs kloploper Overijssel met 19.7 km/h) en liggen de ritjes qua afstand tussen de 3 en 4km. Op maandag is meer dan 18.000 km afgelegd door alle deelnemers.

Alle initiatiefnemers op een rij

Initiatiefnemers van de fietstelweek zijn de Fietsersbond, Mobidot (houdt zich bezig met het meten en analyseren van persoonlijk verplaatsingsgedrag via de Smartphone), Keypoint Consultancy (een adviesbureau voor verkeer en ruimte) en NHTV (Breda University of Applied Sciences). De opdrachtgevers zijn o.a. de gemeente Amsterdam, de provincies Drenthe, Groningen, Limburg, Overijssel, Noord-Brabant, Utrecht en Gelderland, de stadsregio Amsterdam en het Ministerie van Infrastructuur & Milieu.

Tekst: Milieucentrum Utrecht, met redactie / aanvullingen door Kracht van Utrecht.